Landgoed de Hemelse Berg

De achtereenvolgens, steeds op dezelfde plek, gebouwde vier “huizen” Hemelse Berg.

Het door de familie Van der Hoop gebouwde jachthuis op de Hemelse Berg.

Prent van rond 1750 met het eerste huis Hemelse Berg. Onderaan de Hoofdlaan die dich onder het huis liep (zie plattegrond hierna. Rechts boven de theekoepel van de familie Van der Hoop op de plek waar nu de gedenknaald staat. Het lanenplan geeft aan dat de tegenwoordige paden ermee sterk corresponderen. — Prent van rond 1750 met het eerste huis Hemelse Berg. Onderaan de Hoofdlaan die dich onder het huis liep (zie plattegrond hierna). Links de korenschuur die bij de korenmolen, op de hoek van de Hoofdlaan met de Holleweg, hoorde. Rechtsboven de theekoepel van de familie Van der Hoop op de plek waar nu de gedenknaald staat. Het lanenplan geeft aan dat de tegenwoordige paden ermee sterk corresponderen.

Het door de advocaat Derk Gaymans gebouwde tweede huis Hemelse Berg.

Het derde huis Hemelsche Berg in opdracht van Jan Kneppelhout ontworpen door de architect N. Kamperdijk.

Het vierde huis Hemelse Berg, de kraamkliniek in later jaren verzorgingstehuis. — Het vierde huis Hemelse Berg, de in de jaren `60 van de vorige eeuw gebouwde kraamkliniek, in later jaren verzorgingstehuis.

Het landgoed De Hemelse Berg vindt zijn oorsprong in het zeer grote goed Ter Aa. In 1672 vond een grote boedelscheiding plaats, die de aanzet vormde voor de definitieve splitsing van het goed in 1728. Omschreven als een “heggeholt oft district genoemt den Hemelschberg” .

Het goed werd rond 1845 al volgt omschreven:

“ ..een fraai gesitueerd buitengoed, bestaande uit een logeabel herenhuis, stal en tuinmanswoning, Engelse en andere tuinen, bossen waarin aangename wandelingen, verstrekkende vergezigten over de Rijn, mitsgaders vijvers boven elkander gelegen met levendig water, waaronder een koren- en papiermolen wordt gedreven, alles gelegen onder het kerspel Oosterbeek”

De tuin rondom het huis wordt, na aankoop door Kallenberg van den Bosch, aangepakt door J.D. Zocher jr. die een Engels landschapspark ontwerpt, geheel volgens de nieuwe inzichten in de landschapsarchitectuur. Het landschap rond het huis Hemelsche Berg leent zich door de hoogteverschillen en reeds aanwezige watervallen uitstekend voor een dergelijke aanpak.

In 1858 werd door Jan Kneppelhout een nieuw, aanzienlijk groter, landhuis gebouwd. Ook liet hij tussen 1872 en 1876 het park herontwerpen door de gerenommeerde tuinarchitect Hendrik Copijn.
Voorts liet hij een tuinmanswoning en een oranjerie bouwen.

Huis De Hemelsche Berg te Oosterbeek — Het door Kneppelhout gebouwde derde huis De Hemelsche Berg te Oosterbeek

Vanaf het balkon midden voor op de vorige afbeelding had men het volgende beeld. — Vanaf het balkon, midden voor op de vorige afbeelding, had men het volgende beeld.

Ontwerp voor het park rond het nieuwe huis de Hemelse Berg v.d.h.v. Hendrik Copijn. 1870

Het landgoed van dichter/schrijver Jan Kneppelhout fungeerde als een sociëteit voor kunstenaars. Hij wilde kunstenaars van zijn tijd inspireren en stimuleren en steunde hen daartoe ook financieel.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd het landhuis zwaar beschadigd en werd het gesloopt. Van het landgoed zijn bewaard gebleven de orangerie uit 1860, de tuinmanswoning en het voormalige koetsiershuis dat in de jaren ’20 herbouwd is.

Van het park dat in Engelse landschapsstijl is aangelegd is veel bewaard gebleven. De heuvels met vergezichten over de Neder-Rijn met de weiden, gazonpartijen en kronkelde wandelpaden zijn hier een voorbeeld. De oude lanenstructuren zijn zichtbaar en het landgoed is voorzien van een diversiteit aan flora en fauna.

"De Hel" een noordelijk van één van de sprengkoppen van de Gielenbeek, nabij de eendjesvijver. — “De Hel” een noordelijk van één van de sprengkoppen van de Gielenbeek, nabij de Eendjesvijver.

Het pad aan de oostkant van "De Hel". — Het pad aan de oostkant van “De Hel”.

Pergola nabij de Eendjesvijver op de Hemelsche Berg

De Eendjesvijver, een foto genomen vanaf het bruggetje boven de Sprengkop in "De Hel" in zuidelijke richting. — De Eendjesvijver, een foto genomen vanaf het bruggetje boven de Sprengkop in “De Hel” in zuidelijke richting.

Op de vorige afbeelding staat de fotograaf nu rechts, voor de eendjeshok en kijkt oostwaarts. — Op de vorige afbeelding staat de fotograaf nu rechts, voor het eendjeshok en kijkt oostwaarts. Foto rond 1900, Let op het verschil in uitvoering van het eendjeshok.

De eendjesvijver in noordelijke richting.

Een plattegrond van de Hemelse Berg en Pietersberg (tot 1847 onderdeel van de Hemelse Berg) met het lanenplan als aangelegd door de familie Van der Hoop (rond 1735). — Een plattegrond van de Hemelse Berg en Pietersberg (tot 1847 onderdeel van de Hemelse Berg) met het grotendeels nog bestaande lanenplan als aangelegd door de familie Van der Hoop (rond 1735). Linksboven het hoogste punt van het landgoed met een theekoepel. Nu staat daar de gedenknaald, opgedragen aan Jan Kneppelhout en Ursula van Braam.

Het Larikslaantje, op de plattegrond het meest linkse pad met een hoek van 90 graden lopend vanaf het hoogste punt naar het huis. Op de achtergrond, links, de boerderij van de Hemelse Berg.

De boerderij van de Hemelse Berg in de zuid-westhoek van het weiland (ten noorden van het fietspad naar de Oorsprong).

Op de plattegrond zien we onder nummer 3 de door Kallenberg van den Bosch rond 1820 gebouwde, pas opgeleverde kostschool voor Jonge Heren, het Hemeldal.

Het door Kallenberg van den Bosch gebouwde eerste kostschool het Hemeldal. Na aankoop van het landgoed de Hemelse berg door Kneppelhout sterk vergroot. — Het door Kallenberg van den Bosch gebouwde eerste kostschool het Hemeldal. Hiervoor werd een buiten gebruik zijnde korenmolen afgebroken. Deze lag op de noord- westhoek van de huidige kruising Hoofdlaan/ Kneppelhoutweg (toen Holle Weg geheten). Na aankoop van het landgoed de Hemelse Berg door Kneppelhout sterk vergroot.

Het inmiddels tot pension verbouwde Hemeldal kort voor WOII. Rechts de Kneppelhoutweg.

Op de plek van de afgebroken villa "Lucienheuvel" liet Kneppelhout een vijver aanleggen onderdeel van een ontwerp van Hendrik Copijn. — Op de plek van de afgebroken villa “Lucienheuvel” liet Kneppelhout een vijver aanleggen onderdeel van een ontwerp van Hendrik Copijn.

De restanten van wat ooit een fraai landhuis was na WOII. Op de voorgrond het (veld) graf van een gesneuvelde soldaat.

Na WOII werd het huis niet herbouwd maar verscheen in de jaren `60 een kraamkliniek ter plekke die inmiddels ook is gesloopt.

Op het landgoed bevinden zich monumentale bomen en zeldzame beplanting als de Kale Jonker, Ratelaar, Goudveil en Orchideeën. Ook zeldzame dieren worden waargenomen: ringslangen bij de beekoevers, evenals rivierkreeftjes, salamanders en padden. Maar ook de steenmarter, vossen, eekhoorns, ijsvogel, gele kwikstraat, waterspreeuw en buizerds, ooievaars en reigers worden regelmatig gezien.

De oranjerie, gebouwd i.o.v. Kneppelhout na aankoop van het landgoed. In diens tijd was er een zondagsschool in onder gebracht.

De oranjerie ligt op de westgrens van het landgoed de Hemelse Berg nabij het westelijk ervan gelegen goed de Oorsprong waar de Oorsprongbeek diverse vijvers voedt. De glooiingen en vergezichten richting Westerbouwing, het hoogste punt van de stuwwal, zijn spectaculair en “on-Nederlands” te noemen.

De cascade van het landgoed de Oorsprong.

De beken en beekdalen worden, zowel Nationaal als Europees, gewaardeerd als het hoogste ecologisch niveau. De beken maken deel uit van Natura 2000, het Europees netwerk van natuurgebieden.

Landgoed Hemelse Berg (Oosterbeek)
Hemelse Berg (Oosterbeek)
Eendjesvijver[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

Lees Interacties

Schrijf een reactie Reactie annuleren