Serie Dorpsstraat Renkum

Uit de serie – Een wandeling over de Dorpsstraat van Renkum

door Pieter van der Kuil

Nu volgt de beschrijving van het gedeelte van de Dorpsstraat aan de zuidzijde van de Veerweg tot de Melkdam.
Momenteel (1990) kunt U hier vinden de firma Zents, Slagerij Smits en de rijwielhandel van de firma Mastbergen. Onze start ligt dus weer op het Dorpssplein, waar we in zuidelijke richting, de doorgang naar de van Riessenstraat zien. Hier lag, tot aan de aanleg van de Rijksweg N 225 in 1965, de Veerweg. Dit was Van oudsher de toegangsweg naar het Renkumse Veer.
Onze gids, Hendrikus van Roest, begint hier op de hoek Veerweg / Dorpsstraat, oostzijde.
-Op de hoek staat het huis van Jan van Ee (1940). Dit was in 1876 nog een stuk bouwland van Jansen de schoenmaker. Heeft later dit stuk land verkocht aan Speyers. Dat was een slager, die heeft daar weer een slagerij laten bouwen. Maar in 1882 kwam er al weer een andere slager. Dat duurde ook niet lang en toen kwam er een ijzerwinkel in van … (?- onleesbaar) uit Amsterdam. Maar deze ging in 1886 al failliet. Daarna woonde er … (?- onleesbaar) (1888), tot in 1891 Jan van Ee er een stalhouderij begon.
-Hiernaast woonde Hent Jansen, die ook eigenaar was (1882) en daarnaast woonde in het volgende pand Toon van Eden, de kleermaker. Hij verkocht ook sigaren en wel tien voor een dubbeltje. Ik heb ze er zelf wel gekocht.
-In het volgende pandje woonde de heer Van den Schulk (?)  Dit was een rentenier (1864). Later (1865) kwam er schilder Van de Hoeven en daarna werd het gekocht door Burgers de slager.
-Dan komt Hulsteyn de timmerman. Hij was aannemer met ongeveer 8 à 9 knechten. Het was een flinke zaak. Hulsteyn was getrouwd met Jans van Ingen en ze hadden twee dochters, Anna en Rika. Rika is nog in leven (1940). Ook woonde daar toen Hendrikus van Ingen, de bekende koeienschilder.

Een doorkijkje in de Dorpsstraat gezien vanaf het Dorpssplein in oostelijke richting. De tramrails is reeds gelegd. Links de hoek Kerkstraat / Dorpsstraat, terwijl we halverwege, rechts op de foto, de villa “Rijnzicht” kunnen herkennen. Deze villa werd in 1882 gebouwd door Buse op de plek van het eerste postkantoor.

Omstreeks 1892 ging ook de zaak van Hulsteyn failliet. De nieuwe eigenaar werd A. Noppen van de “Renkumse Bazar.”

Links de “Renkumse Bazar” van A. Noppen met daarachter het pand waar de aannemer Hulsteyn zijn bedrijf had. Daarvoor woonde in het huis ook enige tijd de schilder Hendrikus van Ingen.

In 1894 werd hier de nieuwe eigenaar D. van de Born met zijn zoon, die er de bazar voortzetten. Later is het pand afgebroken en weer herbouwd zoals het nu is. (1940)
-In het volgende pand woonde Willem Blom, een metselaar die er ook een kroegje had (1862). Daarna, in 1868, woonde hier de familie Van Itterson.

Zicht op het eerste postkantoor van Renkum met daarvoor de “Renkumse bazar” van A. Noppen. Daarachter het pand van de slager Burgers (ook de schilder Hendrikus van Ingen woonde ooit in dit pand), gevolgd door dat van de kleermaker Toon van Eden. Vervolgens het pand op de oosthoek van de Veerweg van de stalhouder Jan van Ee. Het achterliggende pand met balkon is “Hotel Verwaaijen” op de westhoek van de Veerweg.

Dit pand was in 1870 ook het postkantoor van het dorp. En Van Itterson was de eerste postdirecteur. Hij had toen twee bestellers, Jan Lamers, en Piet Dixon. Zijn woning werd in 1882 aangekocht door de heer Buse en verbouwd in 1883. Toen woonde er Gerrit Geitenbeek. Die was koetsier bij de heer Buse en later van de heer Le Maître.
-In 1882 werd het nieuwe postkantoor aan de Achterdorpsstraat in gebruik genomen. Dit pand staat er nog steeds en heeft na de ingebruikname van het postkantoor ( het derde ) aan de Dorpsstraat nog lang dienst gedaan als politiebureau en hulpsecretarie.
-Nu komen we bij het pand van De heer Buse, (1884). Daar woonde hij met zijn vrouw. Ze hadden een zoon en een dochter. Later is moeder overleden. Het was daar een rijke boel, ook een paard en een rijtuig. Ze hadden een groot Engels schaap met een wagen voor de kinderen. Toen kwam de heer Le Maître er bij inwonen en is getrouwd met Kitty de dochter van de heer Buse. De woning werd verder uitgebreid en ik had er een beste klant aan. Er waren twee meiden en de knecht Nol Bovenkamp. De heer Buse had veel eigendommen, zoals land, bos, huizen en weiland. Hij had in Haarlem zelfs een hele straat. Ook had hij een verzameling van alle soorten hout en steen en ook opgezette vogels en zelfs Pauwvogels. Hij had ook al eens een ton verloren, een kantoor gesprongen, maar het hinderde niet. De Heer Buse bleef dezelfde. Volgens archiefstukken werd omstreeks 1700 het gedeelte tussen de Veerweg en de Melkdam, het “Campje” genoemd. Aan de oostzijde werd het “Campje” begrensd door de Strang, een oude loop van de Rijn en aan de westzijde door de steeg naar de Gemeente (veerweg). Dit “Campje” was voor het grootste gedeelte in het bezit van ene Jantje Dercks (ca. 1700). Bekijken we nu even de kadastrale kaart van 1832, dan zien we ongeveer op de plaats waar we nu villa “Margaretha” kunnen vinden een bebouwing waar kleermaker Cornelis van Bleek woonde. (In 1738 woonde hier reeds Johan van Bleeck met zijn vrouw Frederica Derks.)

Kadastrale kaart 1832, samengesteld uit twee bladen, Sectie C en D. Weergegeven zijn: Dorpsstraat, Achterdorpsstraat, Veerweg, en de weg van Bennekom naar Renkum.

Hiernaast komen dan achtereenvolgens Joseph van Brakel, arbeider en Geurt van Kraanen, landbouwer. Dit waren oude boerderijen welke vlak aan de straat waren gelegen. (Hiernaast stond in 1715 een tabaksschuur, welke in eigendom was van Jan Jacobs en Jenneke van Bleek.)
-Daarop volgde een tweetal percelen weiland, waarvan het eerste perceel eigendom was van Geurt van Kraanen en het daar aangrenzende weiland in bezit was van de landbouwer Hendrik Jan van Roest. (In 1719 behoorden deze percelen toe aan Geurt Cornelissen en zijn echtgenote Huske Jansen. Deze echtelieden woonden op de Doorwerth. Daarna komen we aan een dubbele woning welke werd bewoond door Severijn Zweering van beroep Kleermaker en Hendrik Derksen die in zijn deel een herberg runde.
-Het geheel werd afgesloten door de nu nog gedeeltelijk bestaande Melkdam en het ook nu nog bestaande weiland grenzend tot aan de Noordberg. Dit gedeelte staat beschreven als uitgang en weiland en was in die jaren in het bezit van mevrouw de Douairière E.J.B.V. Golstein, rentenierster wonende in Utrecht. Al de percelen hadden een flink stuk tuin welke achter de woningen was gelegen en grensde tot aan de beek. Tot zover dan enkele gegevens van omstreeks de jaren 1700 en de gegevens van de Kadastrale Atlas van 1832. Als men deze gegevens met elkaar gaat vergelijken blijkt dat de bewoners in laatst genoemd jaar veelal erfgenamen waren van Jantje Dercks, een zuster van Frederica Dercks welke was gehuwd met Johan van Bleeck. Voor alle duidelijkheid. In zijn aantekeningen gaat de heer Van Roest uit van de periode gelegen tussen 1862 en 1940. De beschrijving begint vanaf de “Rijnzicht” (Buse’s huis) tot aan de Melkdam.
Dan nu op pad met onze gids H.H. van Roest.

-Hier naast Buse ’s huis stond een heel oud huis waar Van Bleek de timmerman inwoonde (1862) Dit ook door de heer Buse gekocht en geheel afgebroken. De grond heeft hij nu bij de tuin getrokken. Daarnaast stond nog een oud boerenhuis, (1864) daar woonde B. van Brakel. Van Brakel had er een boerderij en was naast landbouwer ook vrachtrijder. (1870) Later woonde er ook nog een weduwvrouw die de boerderij had gekocht van de heer Le Maître. Hierna woonde er een huisschilder, dat was Derk Nijland. In (1881) is het huis afgebroken. Bij dat huis is een oom van mij nog verongelukt met een paard en kar. Het paard was op hol geraakt en mijn oom tussen het huis en kar doodgedrukt (l863).
-Naast het vorige huis kwam weer een groot boerenhuis en daar woonde B. van de Hoef met zijn vrouw Geertje van Kraanen (1884). Van de Hoef was ook landbouwer en het echtpaar had geen kinderen. Dit was vroeger het huis van de oude Van Kraanen. Ook heeft hier nog ingewoond de heer Sjoerdsma, een grote kunstschilder en een deftig heer.
Later woonde er ook nog een kenner van alle soorten zaken. Toen Van de Hoef zijn vrouw was overleden is het huis gekocht door mevrouw Le Maître. Die heeft daar een villa gebouwd, die er nu nog staat (1940). Deze villa is een tijd verhuurd geweest aan mevrouw Henkemans. (Ook nu nog terug te vinden als villa “Margaretha”).
-Dan komt het huis van een zoon van Van Kraanen met zijn vrouw. Zij hadden geen kinderen en Van Kraanen was naast landbouwer ook voerman (1886). Later woonde er Ten Hoopen (1890) en nog weer later Pluim die vrachtrijder was op Wageningen (1890). Daarna kwam er weer een vrachtrijder wonen en die was ook voerman op Wageningen (1930).

Een plaatje van het oude gedeelte. (voor 1900) De bewoners staan hier opgesteld voor het oude ‘Rijnzicht’. De man met de zwarte hoed, links, is de kunstschilder Hendrikus Alexander van Ingen. Uiterst links, de paardenslager Pluim.

Mevrouw De Tiebroeck (?) heeft het verkocht (1936) en het is afgebroken waarna het open terrein werd.
-Dan kwam de laatste dorpspomp van de Mark van Renkum. Deze is ook nog lang blijven staan, maar in (1934) afgebroken.
-Daarna kwam er een open terrein waar in (1870) een huis op is gebouwd door H. v. Rijswijk. Hij had ook een pettenwinkel maar is later weer weggegaan. Daarna woonde er Jansen de kruidenier en daarna mevrouw Poelmeyer. Ook is er nog een sigarenwinkel geweest. En nu is het een winkel in galanterieën (1878).
-Naast dit pand was nog een stuk grond gelegen dat van H. Evers was. Daarna kwam het achtereenvolgens in het bezit van Hageman en Ouwerkerk. Ouwerkerk heeft hier toen (1930) een groot blok van drie woningen laten bouwen en toen verhuurd. Nu zijn de woningen van verschillende mensen, waaronder ook een sigarenwinkel.
-Dan komt het woonhuis van Egbert van Bleek met zijn vrouw. Het waren oude mensen die geen kinderen hadden (1865). Toen zij gestorven waren is het huis verkocht aan Speyers. Speyers kwam uit Heteren, en die begon daar een slagerij (1870). Later is het huis weer verkocht aan H. Evers, die er een bakkerij met winkel begon (1876).

Ereboog t.g.v. de inhuldiging van koningin Wilhelmina nabij huis “Margaretha.
Op de achtergrond, links, de villa “Rijnzicht.

Links bij het tweede uithangbord de slagerij van Evers.

Geheel links een deel van de westkant van de smederij van Jansen. Achter het hek kruidenier Jacobs, gevolgd door de winkel van bakker Evers, hofleverancier (met het uithangbord gesierd door twee vergulde leeuwen).

De woning is in 1882 nog een keer afgebrand en weer nieuw opgebouwd. Toen bakker Evers overleed heeft zijn vrouw de zaak voortgezet. Daarna is het aangekocht door Johan Hulshuizen, dat was ook een bakker. Die verkocht het geheel later weer aan Van der Burg en die is er nu (1940) nog bakker.

Een overzichtfoto, genomen vanaf de toren van de Ned. Hervormde kerk aan de Kerkstraat, van het postkantoor met omgeving. Met name de Jufferswaard en de Rijn worden fraai in beeld gebracht.

Geheel rechts de vierde dorpspomp aan de Dorpsstraat. Deze stond voor het boerderijtje van Pluim, waarin ook de kruidenier Jansen gewoond heeft. Daarachter het open stuk land waar in 1930 drie woningen werden gebouwd. Daarachter de bakkerij van Evers, in later jaren van de bakkers Hulshuizen en Van der Burg.

Links op de foto ziet u het postkantoor, compleet met torentje. Rechts een gedeelte van de bebouwing uit de periode van de heer Van Roest met vooraan het boerderijtje van Pluim en daarachter de bakkerij van Evers.

-Dan kwam het pand van Jacob Teunissen. Die was landbouwer en dekker (rietdekker ?). Teunissen was een goed mens en die verkocht het in (1871). Er kwamen toen drie woningen, waar nu (1940) Jacobs de kruidenier nog woont.

Moest Renkum het aanvankelijk doen met een brievenbesteller in 1918 was het aantal sterk toegenomen.

-In het volgende huis woonde Peelen (1864) en daarna Schuurman. Bij het huis stond een hooiberg. In 1870 werd het aangekocht door W.G. Jansen. Die had er een hele oude smederij in en hij had er een drankvergunning.

Rechts de villa die in 1866 werd gebouwd in opdracht van mej. J. P. Ploem.

Ik ben daar knecht geweest (1872) en in die tijd is de hooiberg afgeschaft. Daarvoor in de plaats kwam een ijzerwinkel. Nu (1940) is er nog de smederij van Willem Jansen zijn zoon.

Links de villa van Petronella Jacoba Ploem (1838-1920), in haar opdracht gebouwd in 1866. Nadien in eigendom van M. Mijnlief.
Daarachter de smederij van Jansen. Bij het uithangbord links bakkerij Evers, hofleverancier.

-Dan komt er een groot herenhuis (1866). Dat was van mejuffrouw Ploem en daar woonde de heer van …(?-onduidelijk) in. Later (1872) woonde er de heer Martens met zijn vrouw met zoon en dochter. Martens is hier gestorven en mevrouw is later verhuisd naar de Groeneweg. Het waren rijke en hele beste mensen. Ook heeft er nog gewoond de heer Mijnlief met zijn zuster. En daarna woonden er de dames Sabelie. Daarna bouwde men een stuk huis eraan (1916) en dat was voor Van Wamel de scheepsbevrachter (1940).

Links het weiland van Ploem met achterliggende woning. Rechts de villa “Ewilca” gebouwd in 1864 in opdracht van Hendrik Lodewijk Ploem.

(De uit Duitsland afkomstige Hendrik Lodewijk Ploem (1810-1882) was in zijn werkzaam leven, net als zijn broer Johan August, officier der artillerie. Beiden waren neef van Petronella Jacoba Ploem. Net als zijn nicht Petronella stonden Hendrik Lodewijk  en zijn echtgenote Ludolphina Elekje Adriana Pijman bekend om hun goedgeefsheid. In 1904 hadden de zusters van de Congregatie der Ursulinen zich gevestigd aan de Nieuweweg in de voormalige woning van de steenfabrikant S.M. van Wijck, die in zijn testament zijn villa met koetshuis had nagelaten aan de parochie Renkum teneinde er een katholieke meisjesschool in te vestigen ( de Ursulaschool), ondergebracht in de “Van Wijck-Conijn Stichting”.  In 1920 werd deze overgebracht naar de villa “Ewilca”. In de Tweede Wereldoorlog ging het verloren en werd het na WOII vervangen door het klooster “Sancta Maria”-red.)

De villa “Ewilca” ten tijde van het klooster van de congregatie der Ursulinen. In 1938 trad een verandering op en werd het het Franciscusklooster.

-Nu ben ik aan de Melkdam gekomen (1864). Daar lag langs de straatweg het weiland van de heer Ploem. Vanaf de Melkdam naar de grote weide en van het Veer tot aan de Heelsumse beek is de grond van Baron van Brakell. In 1774 aangekocht door de heren Wolff voor een steenfabriek. Een grote boel dat later werd gebruikt door de Heer van Loo en nu gedeeltelijk van Van Gelder Zonen (1940).

Rechts de Wilhelminalinde met het hekwerk van Hendrikus H. van Roest.
Daarachter de tramwissel, voor de openbare Lagere School van bovenmeesters Bakker en Postuma. Achter deze school, aan de Groeneweg lag de bewaarschool.

(De Wilhelminalinde werd in 1918 geplant en door Hendrikus H. van Roest voorzien van een fraai hekwerk. In 1925 werd het gebouw van de openbare Lagere School verbouwd en vestigde zich er de Hervormde School (de Koninklijke Wilhelminaschool) -red.).

Tot zover de beschrijving van de geschiedenis van de Dorpsstraat en haar bewoners door Hendrikus H. van Roest.
(Voor een afgerond geheel moet ook aandacht geschonken worden aan boerderij “De Maat”, naamgever van de nabijgelegen Maatweg.Hendrikus H. van Roest voert deze in zijn beschrijving echter niet op).

Aan de linkerzijde van de Utrechtseweg de boerderij “De Maat”. Rechts zicht op de Jufferswaard.

Rechts van de Utrechtseweg de Jufferswaard, het werkterrein van de koeienschilder Hendrikus Alexander van Ingen.

De boerderij “de Maat” werd afgebroken in 1910. Hier de laatste bewoners de familie Hannes van den Born.

Klik hier voor een uitgebreide beschrijving van de villa “Rijnzicht ”

Bekijk de hele serie…

Uit de serie – Een wandeling over de Dorpsstraat van Renkum

door Pieter van der Kuil

De Dorpsstraat met ereboog. Links achter de boog “Hotel Verwaaijen” Geheel links, nog net zichtbaar, een deel van het bierhuis van Panman, later het pand van de stalhouder Jan van Ee. We kijken oost- west.

Ditmaal lopen we, met onze gids Hendrikus H. van Roest, vanaf het kruispunt Dorpsstraat/ Veerweg/ Kerkstraat tot het postkantoor, waarbij we eerst de noordzijde van de Dorpsstraat bekijken.
– Op het plein stond de 3e dorpspomp van de Mark van Renkum en daarnaast was het brandspuithuisje (1842). Op de hoek van de Dorpsstraat en de Kerkstraat is nu (1940) de zaak van mej. Blokker. Dit was een mooie zaak in boeken en zo voort. In 1865 was hier een groot blok, huis en schuur. Dit pand was eerst van de heer Romond uit Heteren en het was bewoond door H. Nijland. Er was een herberg en een winkel in kruidenierswaren.
In 1874 was er ook een boerderij en stalling bij. Op die plaats is later de drukkerij van Van Woerkom gekomen, en is er nu nog (1940). In de grote schuur werd jaarlijks het bier gedronken van de schutterij van Renkum.
Altijd in augustus waren er de schuttersfeesten. Hier heeft ook gewoond Ten Hoopen (1876) die later de kruidenierswinkel nieuw liet bouwen. Later woonde er ook zijn zoon. Ook heeft er gewoond de heer Waal die er ook kruidenierswaren had. Toen heeft (1916) F. v. Scherrenburg de heleboel gekocht en de grond dat er bij lag en daarachter en opzij stukken verkocht en gebouwd. – Voor alle duidelijkheid, de Heer van Roest beschrijft hier de situatie op het Dorpsplein (oostzijde), hoek Dorpsstraat / Kerkstraat. En dat in een periode van 1865 tot 1940. En het is wel duidelijk, dat er op dit hoekje heel wat geschiedenis is geschreven. Nu kunnen we op deze plaats dan nog de winkel van de fa. Hoefsloot vinden. (In 2007 verkocht Tino Hoefsloot deze zaak en kwam een einde aan 75 jaar Hoefsloot woninginrichters op deze plek-red.)

De situatie op de vorige afbeelding rechtsonder wordt hier weergegeven. Links de staldeuren van de oude achttiende-eeuwse herberg waarin in deze tijd, voor 1900, een kruidenierswinkel was gevestigd. Geheel links de derde waterpomp met lantaarn.
Rechts herberg “De Rijnvaart” van de kastelein/scheepsbevrachter W.A. Potman, (Bij Beekhuizen Panman genoemd).
In later jaren de stalhouderij Jan van Ee.

Het Dorpsplein na wederopbouw.

(Wes Beekhuizen, de schrijver van “Groen was mijn dorp” geeft nog een aanvulling van voorgaande beschrijving. Hij geeft aan dat er tussen het brandspuithuisje en het volgende pand nog een smal steegje was. Ook noemt hij nog een bewoner van dit pand, (ca. 1920) en wel meester Van Dam, van de Christelijke school. De echtgenote van meester Van Dam had hier haar kruidenierswinkeltje Later was in de winkel een boekwinkel gevestigd.)
– Dan woont er Richards met een winkel, en daarnaast een tapijtwinkel (Beukering, die later naar het vrijgekomen hotel Remmerde verhuisde- red.). Voor die tijd (1916) was het allemaal land.(Beekhuizen verhaalt “van een verwilderde tuin waarin o.a. struiken stonden met witte knapballetjes” (sneeeuwbessen))

Op de plek van de boom het door Van Roest beschreven “land”.
Achter de boom een deel van de voorgevel van de woning van de agent van politie Den Otter.

-Dan komt het huis van De Beet, (1870) die had een broodbakkerij en (was) ook landbouwer. De Beet had veel kinderen en had met zijn vrouw ook nog te Antwerpen op het Citadel in België gezeten (1830). Ook heeft hier nog G. Loderus  in gewoond als vrachtrijder op Arnhem (1880). Later was het van de Heer Buse. Nog later, in 1884 is het afgebroken, en is er een dubbel huis van gemaakt door Mevr. Le Maître.
-Dan kwam Jantje Kars, en daarnaast veldwachter den Otter. Later is er een rijwielhandel gekomen. -Tussen het dubbele woonhuis en de laatstgenoemde woningen was nog een flink stuk tuin gelegen. In de eerste woning heeft de rentenier Itterson gewoond en de volgende bewoonster Jantje Kars die hier een naai en breischool had. Haar buurman (ter linker zijde-red.) was dan de enige veldwachter van het dorp, Den Otter.
-Dan kwam een groot huis, daar woonde Arie van Zwaay met zijn vrouw (1864). Ze hadden geen kinderen, waren katholiek en hadden een grote zaak, met stalhouderij, paarden en wagens.
Van Zwaay had ook veel land in het “Broek”. En dan was er nog een kruidenierswinkelbij. Er waren twee knechten en een meid. Van Zwaay had een tabaksplantage aan de Molenweg (1883), en daar woonde ook een planter op. Het huis van van Zwaay werd later verhuurd aan Gradus van Roekel. Die was zelf schoenmaker en had er dan ook nog een kruidenierswinkel bij.
Toen van Zwaay uit de tijd was (overleden) werd de boel verkocht aan de Heer Buse (1888). En ook de tabaksplantage werd van de Heer Buse, die er ook een planter op hield. Buse had een os om het land te beploegen.
-Hierna (1889) kwam dan nog Rosbach in te wonen, met een zadelmakerij. Toen heeft Schaafsma het hele huis gekocht, behalve het achterhuis. Dat bleef in gebruik van de heer Buse voor zijn wagens en karren en stal voor het paard.

De winkel van J. Schaafsma in 1913. De zadelmaker/ rijtuigbekleder (met platte pet) staat derde van rechts.
Links de kruidenierswinkel van zijn echtgenote.

-Naast dit pand lag een groot stuk bouwland. (Het betrof een doorgang naar de moestuin aan de achterkant van hotel “Remmerde”). (We zijn nu aan de hand van de beschrijving van onze gids gekomen tot aan de winkel van de Fa. Delsink. Verschillende malen zijn de namen van de heer Buse, en mevr. Le Maître genoemd. Dit waren bewoners van “Huize Rijnzicht” aan de overzijde van de straat, waar we nog op terugkomen.)
Maar eerst verder met onze gids.
-Maar de heer en mevrouw Buse waren oude lieden en ze gingen uit de tijd. Toen heeft mevr. Le Maître daar een grote villa laten bouwen voor van Remmerde. Daar was ook een vergunning. Nu (1940) woont er Van Beukering met tapijten.
-Langs het voornoemde pand van Schaafsma was een brede doorgang welke toegang gaf naar de Achterdorpsstraat en de achtertuin van het Hotel “Remmerde”.

Hotel “Remmerde” in haar glorietijd.

(Want de grote villa welke mevr. Le Maître hier had laten bouwen was een hotel. Misschien hebt U dit in de voorgaande artikelen al wel begrepen, maar als van Roest spreekt over een vergunning wordt bedoeld dat er een café of hotel in is gevestigd.)
Het Hotel “Remmerde” had aan de Dorpsstraatzijde een vrij breed en hoog gelegen terras, waar men een vrij  uitzicht had over de uiterwaarden naar de Rijn. Maar zoals het al meerdere malen is opgemerkt, door de toenemende druk van de industrie in het dorp, nam de belangstelling van de vakantiegangers met gelijke tred af. En zo moest dan ook Hotel Remmerde in 1916 zijn deuren sluiten. Nu is in dit pand de firma Delsink te vinden en boven de luifel gezien kan men zich gelukkig nog een aardig beeld vormen van het voormalige hotel.

-Dan kwam de woning van Derk Zander, (1864) die bode en vrachtrijder was, maar overleden.
Het werd later het huis van G. Jansen (1878) schoenmaker en daarna van de weduwe Van Vliet, een schippersvrouw (1878). Hierna woonde er nog de koperslager Teunissen.

Links het voormalige Hotel “Remmerde”, met op de achtergrond de winkel met huis en klok zoals mevrouw Le Maître dit in 1898 liet bouwen.

-Toen (1898) aangekocht door Mevr. Le Maître en verbouwd tot een dubbel woonhuis met winkel. En zo is het nu nog, met torentje en klok (1940). (In dit pand woonde de familie Theunissen, loodgieters en fitters. Ook verkochte ze galanterieën. Tussen het huis van deze Theunissen en de bakker Buddingh liep naar de Achter Dorpsstraat het steegje van Buddingh). Dan komt het huis van Johannes Buddingh (1864), een bakkerij, die later is overgegaan aan Willem Buddingh (1904). Het werd door hem verbouwd in 1930 en G. Buddingh heeft  het vak verder voortgezet. Nu is het nog steeds een bakkerij. (1940).

Zicht op de Dorpsstraat in westelijke richting, voor 1890. Links villa “Rijnzicht” en rechts op de achtergrond de woning van zadelmaker Schaafsma. Daarvoor de winkel van bakker Buddingh met geheel rechts de westelijke helft van het dubbele pand van schoenmaker Van Zwam. Hotel “Remmerde” moest nog worden gebouwd. Ook het pand van de loodgieter Theunissen is nog niet te zien. Na de bouw ervan ontstond tussen het pand van Theunissen en bakker Buddingh een steegje naar de Achterdorpsstraat dat het “steegje van Buddingh” werd genoemd.

(Het hierboven verbouwde pand heeft heel lang het gezicht van de Dorpsstraat ter plaatse bepaald met het heel bijzonder torentje, voorzien aan alle kanten van schitterende tegeltableaus waarin aan de voorzijde een klok was opgenomen. Ook de voorgevel van de winkel was voorzien met de zelfde tegels. De dakbedekking van de toren bestond uit leien. De Russisch aandoende torenspits sneuvelde in de winter van 1944 / 45 door het oorlogsgeweld. Maar de toren met de tegels overleefde het. Helaas moest ook dit zo karakteristieke pandje plaats maken voor nieuwbouw. Pogingen om de tegeltableaus te sparen bij de sloopwerkzaamheden liepen op niets uit. Slechts een schamel restant hiervan is uiteindelijk in het tegelmuseum in Otterlo terecht gekomen. Op deze plaats staat nu een flatgebouw met enkele winkels. Maar de gevulde koeken van bakker Van Eldik zijn er niet te koop.
Ook het hiervoor beschreven pand van bakker Buddingh verdient wel enige aandacht. De “Renkumse ringen” van deze bakkersfamilie waren niet alleen in het dorp een gewild artikel, maar werden verpakt in trommeltjes met afbeeldingen van ons dorp verzonden door het gehele land).
Nu weer verder met onze gids.
-Naast het huis van Buddingh stond vroeger een heel oud huis (1864) van de weduwe Busseling.(? moeilijk leesbaar). Het waren twee woningen, welke later werden gekocht door Jansen. Ook een bakker. Ze werden in 1872 verbouwd, en later verkocht aan Van Zwam. In 1904 helemaal afgebroken en verkocht. Van Zwam, schoenmaker, heeft het zelf verkocht aan Achterberg. (Niet helemaal duidelijk blijkt hier of deze Achterberg hier zelf weer een dubbel pand heeft gebouwd, want onze gids vervolgd:)
-Later woont er Delsink de schoenmaker (1935) en Van Zwaay, manufacturen. (Volgens Beekhuizen was Van Zwaay ook schoenmaker en koster van de R.K. kerk.- red.) Het was dan ook een bijzonder pand, met wel een
Dan komt een woning met als eigenaar G. v. Beuker (?) en Jan Elings (1876). De laatste was een heel oude man die er woonde met zijn vrouw. Jan Lap, (waarschijnlijk een bijnaam) woonde aan de ene kant en aan de andere kant Jan Geurtzen, een timmerman. -Nu komt de winkel van Gijs Lamers. Deze man was de enige postbode uit het dorp (1886). Gijs heeft een zoon gehad die ook besteller was. Als je een brief kreeg, moest je hen vijf centen geven. -Dan komt de villa van de oude Leygraaf (1862) die woonde in het eerste huis van het dorp, “Redichem”. Daar woonde dr. Zadelhof (1864) en later kwam dr. Thomas er ook in huis.

De tuin van Jansen de wagenmaker/radmaker, die de achterzijde van het tweede huis van rechts, “Hoekenburg”, (nu de Achterdorpsstraat) bewoonde. Rechts daarvan het, tijdelijk, tweede postkantoor, later politiebureau en (hulp) gemeentesecretarie. In 1884 werd hier Jan Diederik Doorman benoemd tot directeur van het postkantoor.(Foto rond 1905).In 1910 werd op deze open ruimte het nieuwe postkantoor gebouwd. Geheel links de winkel van Gijs Lamers, de postbode van Renkum

Later is het huis aangekocht door bakker Evers (1864). Daarna heeft in het achterste gedeelte Willem Jansengewoond. Die had daar een wagenmakerij. Ook woonde er nog een mevr. Jansen. Er was ook een hele grote tuin. In 1890 werd alles verkocht aan het Rijk voor een nieuw postkantoor.
– De villa, waar uiteindelijk Jansen de radmaker in kwam te wonen, had de naam “Hoekenburg”. Een passende naam voor een woning welke was gelegen op het punt waar Dorpsstraat en Achter Dorpsstraat elkaar ontmoeten. De doktoren welke hier enige tijd gewoond hebben, waren in dienst van de Gemeente.
Tot zover de beschrijving van dit laatste stukje Dorpsstraat, het gedeelte waar we nu het modehuis van de firma Smits kunnen vinden, dan een Chinees restaurant, met als laatste het postkantoor.

Zicht op de hoek Dorpsstraat/Achter Dorpsstraat na de bouw van het postkantoor. Het eerste pand rechts dat van de slagerij van Hendrik van Kranen, met daarachter het voormalige postkantoor en het pand waarin wagenmaker Jansen zijn bedrijf had. Geheel rechts het hek van “Gelria”.

Vanuit een iets oostelijker standpunt zicht op de plek (achter de Iep in de voortuin van “Gelria”) waar het postkantoor zou verschijnen. Daarvoor de witte gevel van “Frisia”. Links de in 1866 gebouwde villa van J. P. Bloem, later in eigendom van
de industrieel M. Mijnlieff.

Het in 1910 gebouwde (derde) postkantoor, op een ansichtkaart welke is verzonden in het jaar 1915. Hier nog geheel compleet met torentje. Wanneer en waarom dit torentje is verdwenen lijkt een raadsel. Daarachter een deel van de slagerij Van Kranen en “Gelria”.

De postbestellers van het dorp Renkum.

Het postkantoor met op de achtergrond villa “Gelria”.

Bekijk de hele serie…

Uit de serie – Een wandeling over de Dorpsstraat van Renkum

door Pieter van der Kuil

We wandelen over de Dorpsstraat vanaf de hoek Dorpsstraat/Leeuwenstraat
Evenals bij de andere aflevering wandelen we eerst langs de zuidzijde van de Dorpsstraat in oostelijke richting. Ook nu zullen we op bepaalde plaatsen het huidige huisnummer  tussen haakjes vermelden. En om het geheel voor de jongere dorpsgenoten wat overzichtelijker te maken, zal er door mij hier en daar wat aanvulling worden gegeven.(Uiteraard voegen we een groot aantal afbeeldingen toe- red.)

Rechts het eerste pand na de villa “Roozenburg”, café “De Strondpot”, later groentewinkel Jacobsen. Op de achtergrond een tramstel van de O.S.M.

-Hier stonden een vijftal eenvoudige woningen en als eerste komen we daar het huis van de firma Roelofsen tegen, (1940- red). Dit huis werd in 1850 door de Hr. Roelofsen gekocht van de fam. Berkenbos. Heel lang heeft het ook nog dienst gedaan als café, zoals er zoveel in het dorp waren. Men kende het toen als “de Strondpot’”. Ook groentehandel Jacobs heeft er tot voor enige jaren nog zijn groente en fruit aan de man gebracht. (Op deze plaats kunt u nu de parkeerplaats van Garage Delsink vinden). Het was een dubbele woning, waarvan het gedeelte aan de oostkant in 1866 ook nog als boerderij dienst deed. Maar dat deden veel meer woningen in de Dorpsstraat in die jaren. Als bewoners van dit gedeelte noemt de hr. Roest; Hakstege de timmerman, Budding, en daarna mevr. de weduwe Gann Dun. In 1859 kwam dominee Gann Dun uit Scheveningen naar Renkum, om zich daar te vestigen als predikant van de Hervormde Gemeente. Hij overleed in Renkum in 1868, en zijn echtgenote moest de pastorie verlaten om plaats te maken voor de opvolger van haar man. Het moet voor mevr. Gann Dun wel een hele verandering zijn geweest om de, in die dagen toch riante, pastorie (Dorpsstr. 160) te verlaten en in een wel veel eenvoudiger woning te moeten gaan wonen.

Het rijtje van 5 huizen oostelijk van “De Strondpot”, met waterdraagster die van de rechts achtergelegen dorpspomp komt. Geheel links, door het geopende tuinhek zichtbaar, “het leeuwtje van Buren”.
Links, op de oosthoek van de Leeuwenstraat de bakkerij van Hulshuizen waartegen de westgevel het “Leeuwtje van Buren” stond.

-Daarna komt de woning van de erven Scheffer. Ook dit is een boerderij. Hierna is de schrijver wat onduidelijk, en daarom wil ik ter verduidelijking weergeven wat Wes Beekhuizen over deze woningen in zijn boek schrijft aangaande de situatie in het jaar 1910. Ook Beekhuizen noemt hier een vijftal eenvoudige huisjes, aaneen gebouwd, waarin o.a. diverse telgen uit de familie Scheffer woonden. De gezusters Scheffer, beter bekend als “ Hanneke en Heesje”, hadden hier hun breischooltje. Naast hen boerde hun broer Toon met zijn zoon Jan. En dan woonde er nog een schoenmaker, genaamd Emmen. Waarschijnlijk zal de heer Roest, met zijn woning van de erven Scheffer, dit hele rijtje huisjes bedoelen (126-128).

Het rijtje van 5 huizen oostelijk van “De Strondpot”,met op de achtergrond de grote kastanje op het erf van de
kolenhandelaar Van Riessen. Geheel links, achter het tuinhek, “het leeuwtje van Buren”.

De dorpspomp op de oosthoek van het rijtje met 5 huizen, nabij het voorerf van Van Riessen.
Tweede van links de veldwachter Willem den Otter.

-Dan komen we bij de welwaterpomp. Deze was van de Mark van Renkum. Zo stonden er in het dorp vier pompen. Deze zijn in 1872 nog geheel vernieuwd en groter gemaakt, daar kon het mensdom nog water halen. Er was geen licht in het dorp, en nu werden er 11 lantaarns geplaatst in het dorp. Deze branden op petroleum en Jan Wennekes was de aansteker. Dat was een schoenmaker, die dit deed als bijwerk. (Bedoelde pompen waren allen het eigendom van de Mark van Renkum. Het water uit deze putten werd steeds slechter en in 1905 moest zelfs één put worden gesloten wegens ondeugdelijk water. Als zich het volgende jaar een geval van tyfus voordoet, worden ook de overige putten door het gemeentebestuur gesloten. Als in 1911 de Mark wordt ontbonden, worden alle putten buiten gebruik gesteld).

Rechts Dorpsstraat 124 met daarachter de kastanje op het voorerf van de kolenhandelaar Martinus van Riessen.

-Nu komen we aan het nog bestaande pand Dorpsstraat 124. Van Roest schrijft: Hier was vroeger ook een smederij van de familie Riegarts. (waarschijnlijk Richards).
Deze woonde ook in dit huis. Later werd de zaak overgenomen door J. Richards, maar men ging uit elkaar en het huis werd verkocht. Koper in 1872 was H. van Scherrenburg en in 1921 kwam het in bezit van J. Beekhuizen, molenaar en boer. (Beekhuizen was voorheen molenaar op de waterkorenmolen op de Kwadenoord en vestigde zich in 1921 in dit pand aan de Dorpsstraat. In de schuur achter de woning kwam een maalstoel, welke door een elektromotor werd aangedreven. Hier is graan gemalen tot aan de oorlogsjaren 1940-1945).

Koninginnedag 1934. Optocht ter hoogte van de voormalige kolenhandel Van Riessen.

-Het volgende perceel is van de familie Van Riessen, (120). Hier was een boerderij, kolen- en turfhandel, bakkerij en kruidenierswinkel. Dit waren grote zakenmensen, die veel geld en bezittingen hadden. Later ging het bedrijf over aan B. Leeuwis. (Martinus van Riessen werd geboren in 1832, en overleed in 1914. Hij was een zeer sociaal bewogen mens en was naast ouderling en diaken van de Hervormde Gemeente, ook vele jaren raadslid van de burgerlijke gemeente. Bij zijn leven heeft Martinus van Riessen nog een stichting in het leven geroepen, waaraan hij per testament veel van zijn bezittingen vermaakte. Het doel van deze stichting was het ondersteunen van de behoeftigen i n het dorp. Deze stichting bestaat nog steeds en is onder beheer van de Hervormde Gemeente.)
Maar nu terug naar onze gids, die inmiddels is aangekomen bij de smederij van zijn grootvader.
-Hier was de bezitting van mijn grootvader Bartholdus van Roest, 1838. Later is de helft overgegaan naar H.H. van Roest. (Deze smederij komen we later nog tegen aan de noordzijde van de Dorpsstraat) . Op deze plaats bleef B. van Roest, later weer geheel van Hendrik H. van Roest, en nu in 1940 nog van de kleinkinderen van L. van Roest. (Een ingewikkelde situatie.)

De oude smederij van Bartholdus van Roest. Rechtsboven zien we nog net een gedeelte van het dak met schoorsteen van het woonhuis van de smid. (niet door van Roest in zijn beschrijving genoemd).

(De smederij met woonhuis stond op de plaats, waar nu de Van Riessenstraat overgaat in de Dorpsstraat, tegenover A.H. De smederij stond wat achteraf. Later is hier nog een woonhuis met winkel voor gebouwd). Dan komen we bij een stuk bouwland, waarop een boerderij.  Later is hier door een nicht van mij, dochter van H. van Roest, een dubbel woonhuis gebouwd. (102 en 104).
(De heer Van Roest geeft hier geen duidelijke beschrijving van de betreffende boerderij terwijl het hier toch duidelijk gaat over een oude boerderij, waarvan de woning nog steeds op deze plaats staat. ( 106). Deze woning komt reeds voor op de kadastrale kaart van 1832.
Bij interne verbouwing van het pand 106 kwamen in de westgevel van de woning restanten van zware eiken balken tevoorschijn, waaruit waarneembaar blijkt dat de deel van dit boerderijtje heeft gestaan op de plek waar u nu pand nr. 108 kunt vinden. -Hoek Dorpsstraat/ Van Riessenstraat.- (U kunt nu nog steeds zien hoe dit pand als het ware geplakt zit tegen het resterende gedeelte van de boerderij.

Een foto van de Dorpsstraat met vooraan rechts de woning van aannemer Van Scherrenburg (108), dan het overgebleven woonhuis van het boerderijtje (106), waarna de panden 104 en 102 (gebouwd in 1911) en tenslotte bij de grote lindeboom de melksalon van Scheffer.

In dit pand oefende aannemer Van Scherrenburg zijn bedrijf uit. Uit de kadastrale kaart van 1832 blijkt dat in dat jaar de hiervoor genoemde “deel “ al gesloopt is, terwijl  de oppervlakte van het overblijvende woonhuis nog precies wordt aangegeven.

Ereboog ter gelegenheid van 100 jaar Koninkrijk der Nederlanden (1913) met rechts daarachter het pand van Scherrenburg, Dorpsstraat 106. Geheel rechts de smederij van B. van Roest en geheel links, staande op zijn stoepje, de koperslager Nas Wessels.

Het is dus wel zeer waarschijnlijk dat het pand nr. 106 één van de oudste nog resterende woningen in de Dorpsstraat is. Ook de in deze woning gevonden z.g. kloostermoppen, wellicht afkomstig van het oude klooster, wijzen in die richting. Uit genoemde kadastrale kaart blijkt dat Bartholdus van Roest de grond waarop zijn smederij stond zijn eigendom was, maar dat hij de omliggende terreinen achter de panden 108, 106, 104 en 102 in erfpacht had van de Hervormde Gemeente. Verschillende stukken grond, langs de beek gelegen, waren bezit van de Hervormde Gemeente. Naar alle waarschijnlijkheid afkomstig uit het voormalige bezit van het klooster. Als we hier over de beek spreken, moet u weten dat deze bij het voormalige Hotel Campman onder de straatweg doorliep en achter de tuinen van de woningen aan de zuidzijde van de Dorpsstraat naar de Veerweg liep. Uiteindelijk kwam deze beek bij de aanlegplaats van de pont in de Rijn uit .Wanneer u de gebouwen van de huidige “Parenco” even wegdenkt, kunt u zich voorstellen hoe mooi het wonen daar was met het uitzicht over de uiterwaarden. Nu is de beek verworden tot een ondergronds riool langs de later aangelegde weg.)

Luchtfoto van de Dorpsstraat en omgeving, 1929. Rechtsonder de Van Gelder Papierfabriek.

– Naast het dubbele woonhuis een kleine villa (1870). Hier woonde de heer Visser met zijn vrouw. Zij hadden geen kinderen. In 1896 aangekocht door Willem Buse. Deze was gehuwd met een dochter van de heer Le Maître, een gepensioneerd generaal. (Beekhuizen geeft aan dat de dochter Kitty gehuwd was met de zoon van de generaal-red.) Deze twee namen komen we later nog weer tegen bij de beschrijving van Hotel Rijnzicht. In 1911werd het pand aangekocht door de heer Scheffer van de “Duno”. Deze bouwde er een boerderij bij en noemde het geheel “Salon de Rafraichissement” wat zoiets betekende als melksalon (gelegenheid voor verfrissingen). Maar het ging niet goed en werd weer afgebroken. In 1937 werd het weer verkocht en kwam op deze plaats een grote winkel met woonhuis. Eigenaar was toen de heer Moerdijk uit Bennekom. (Het was inderdaad de heer Scheffer, eigenaar van de modelboerderij op de Duno, het “Huis ter Aa”, die hier in de Dorpsstraat een filiaal vestigde. Het moet daar een gezellig hoekje zijn geweest. Wes Beekhuizen geeft in zijn boek over dit pand een beschrijving, maar toen had het pand al wel weer een andere eigenaar, n.l. dhr. Dichne uit Amsterdam. Volgens Wes was deze mijnheer Dichne getrouwd met Mina, de enige dochter van schilders patroon Manasse. De melksalon werd toen de lunchroom van Dichne genoemd. In het voortuintje stond de al reeds genoemde lindeboom, waaronder een zitje. Ook de achtertuin had dergelijke zitjes waar men, onder twee prachtige rode beuken, kon vertoeven. Kom daar nu nog maar eens om in onze Dorpsstraat. In het nieuw gebouwde pand (100) vestigde de familie Witteveen hun modehuis. Nu kent u het als “Modehuis Bruinink”. Iets van het oude is er misschien terug te vinden en wel als u aan de achterzijde van het pand, op de Van Riessenstraat staat, kunt u daar een vrij hoge smalle schuur zien staan. Het is duidelijk eerder gebouwd dan het woonhuis. Zouden we mogen veronderstellen dat daar de koetjes van de heer Scheffer nog eens de melk voor zijn salon leverden?). ( Scheffer kocht wel meer uitbaatpunten voor zijn melk, vervaardigd op de modelboerderij “Huis ter Aa”, op. Zo was ook enige tijd het paviljoen in park Sonsbeek zijn eigendom. –red).

-Naast dit pand beschrijft Van Roest een groot perceel, waar Ten Hoopen woonde. Het was een groot huis, groot winkel/woonhuis en bergplaats. Een grote kruidenierswinkel met bovenhuis. Dit heeft Hulsteyn nog gebouwd in1878. In de oorlog helemaal stukgeschoten.

Links het brede pand van Ten Hoopen, met in het linkerdeel de bergplaats.
Rechts daarvan de “Salon de Refraichissement” van Scheffer.

Links achteraan het pand (met balkon) van Ten Hoopen met daarvoor de drogisterij Liefferink

-Dan kwam een open terrein van de Mark van Renkum. Op dat open terrein kwam later de winkel van de heer Liefferink, een drogisterij. Toen de heer Liefferink in Heelsum ging wonen, kwam hier de heer Van Dongen. Deze verbouwde het pand voor de drogisterij die hij daar voortzette. (90)
-Dan komen we aan het pand van Dorus te Water, 1870. Een grote zaak. Die van Van Dongen was het begin. (Vermoedelijk geeft Van Roest hier aan dat de genoemde winkels aan elkaar waren gebouwd).
Het was in 1876 bewoond door Bloemendaal, een koperslager. Later werd het een boekwinkel.

Links het pand van de koperslager Bloemendaal, later boekwinkel.

-Nu komt er weer een waterpomp, die gebouwd was op een oude welwaterput.

-Hier komt dan Van de Water, een herberg en stalhouderij met vergunning en stalling in een grote schuur. (88). Ze hadden twee zoons, Jan en Arend, en twee dochters, Hanneke en Koosje. Ze waren katholiek. Ook hadden ze een paard en vigilante. Veel bouwland. Het bovenhuis was verhuurd. Daar woonde de heer Van Bruggen. Ook kwam hier dagelijks een postwagen van Wageningen, Van Van Sterk(?) en de Roos, die hier oponthoud hadden. Hier werden de postbrieven afgehaald van Arnhem en Wageningen. (Bekend was dat hier de postkoets arriveerde, maar uit deze beschrijving blijkt dat deze herberg fungeerde als een tussenstation waar de post van Wageningen en Arnhem werd overgeladen).

Rechts, achter de dorpspomp, hotel “De Reizende Man” met de postschuur.

Ook was hier het Gemeentehuis, waar burgemeester De Beyer alle dag zitting had. Ook was hier het arrestantenhok met een ijzeren deur. Van de burgemeester kregen wij, (1863) als we ’s middags naar school gingen, lekkere broodjes met ham en mosterd en peper daarop. Dat was smullen hoor! Ja, dat gebeurde nog wel eens. Dan kon hij het niet allemaal op en anders moest hij het mee naar huis nemen en hij bleef toch tot zeven uur op de secretarie. Maar hij pimpelde nog wel eens en dan smaakte het ook niet lekker. Ook was hier een grote schuur om onder te rijden. De ene kant in met slecht nat weer, en aan de andere kant er weer uit( een doorrijschuur-red.). Bij slecht weer kon je daar goed onder komen.
Wij als Renkumse jongens, en meer burgers, hebben daar veel genot van gehad. De oude lieden Van de Water zijn gestorven, in de tijd dat de tramhalte bij het huis kwam.

Rechts, achter de dorpspomp, hotel “De Reizende Man” met de postschuur.
Op de achtergrond de kruising Dorpsstraat/ Kerkstraat/Veerweg.

En toen liep de zaak in de war. Van de Waters boel ging achteruit. Zij hadden nog één paard en één rijtuig, en daar moesten zij onze dominee nog mee rijden. Zondags naar de kerk in Heelsum. (1914) Maar het ging verder achteruit, zodat de boel verkocht moest worden. Het hele pand is gekocht door F. van Scherrenburg, en die heeft het hele pand verbouwd. De familie te Water vertrok naar Velp. Na de verbouwing heeft Herbers uit Wageningen er nog een tijd  gewoond. Daarna nog Hoevenberg (?), maar toen was de vergunning er al vanaf . Maar het was nog wel een bierhuis. In 1914 is het nog een tijd betrokken geweest door Belgische vluchtelingen. En daarna woonde Noppen er ook nog. Op de plaats van de schuur werden in 1922 twee woningen gebouwd voor schoenmaker Emmen en voor Runderkamp. (Zoals uit de beschrijving van Van Roest blijkt was deze herberg, of zo u wilt hotel, zeker een bekend en ook belangrijk middelpunt voor de bewoners van het dorp.
Het pand werd in 1810 gebouwd en stond op de plaats waar nu de firma Lok is gevestigd. Zoals u al kon lezen, gebouwd in opdracht van Jan van de Water. In Renkum werd deze naam nog wel eens verkeerd uitgesproken. Het was de Water, te Water, Te Water en ook wel Toewater. Zeker is wel dat de familie Te Water zeer welgesteld was en in het dorp veel bezittingen had. Hotel “De Reizende Man” was een royaal pand dat, behalve een aantal kamers voor logeergasten, ook nog een vrij bovenhuis omvatte. Van de postschuur en de stalhouderij kon u reeds lezen. Van groot belang in die dagen was, dat er ook een kamer beschikbaar was, die als dependance voor het gemeentebestuur fungeerde. In Oosterbeek werd eerst in 1866 een gemeentehuis voor de gemeente Renkum gebouwd en in gebruik genomen. Voor die tijd vergaderden de bestuurders op verschillende plaatsen in de gemeente. Burgemeester De Beijer woonde gedurende zijn ambtsperiode, die in 1866 eindigde, in de Dorpsstraat. In die dagen vonden de uitvoeringen van verenigingen ook in genoemde herberg plaats. Bijzonder belangrijk waren ook de verkopingen die in het hotel werden gehouden.

Annonce Opregte Haarlemmsche Courant, 25 februari 1856

Ruim van te voren werden die al in de Wageningse Courant per advertentie aangekondigd. Totdat via ook een advertentie het hotel zelf in de verkoop kwam. Ruim honderd jaar hadden reizigers hier een veilig onderkomen kunnen vinden op hun reis langs de oude Postweg. Dat juist met de komst van de stoomtram de zaken voor het hotel terugliepen was teleurstellend. Dat door de komst van de tram het reizen aanmerkelijk sneller ging, zal zeker mede oorzaak zijn geweest dat de exploitatie gestaakt moest worden.)
-In het volgende pand woonde Lamers (1863). Timmerman en aannemer, katholiek, die daar een goede zaak had. Het was een groot pand waar drie huishoudens woonden.

Rechts achteraan “Hotel Verwaaijen” met daarvoor de bakkerij Mekking.

Naast Lamers woonden er ook nog Kelderman, de schilder en dan nog ene Heynekamp die daar een wasserij had. En dan ook nog onze ome en tante Kapel. Maar die is nu uit de tijd. Hij had onze kerk nog gebouwd (1864) en is later failliet gegaan. In 1868 werd de boel verkocht.
In dat zelfde jaar is hij overleden. In 1876 heeft Jan Richards het toen gekocht en heeft er een smederij van gemaakt. Richards heeft daar tot zijn dood in gewoond. De Richards zijn er toen mee gestopt (1910), zijn zoon is op de papierfabriek gaan werken. Het huis werd verkocht aan Kruk de schilder.
-In de volgende woning woonde mevr. Regeling(?) in een groot herenhuis (1880). Dit was een rijke vrouw met één dochter. In 1882 verkocht zij het huis aan de heer Bolma. Deze maakte er een bakkerij met winkel van.

De winkel van bakker Hendrik Mekking. Moeder Janna Mekking- Aalbers en zoon staan voor de winkel.

Deze zaak was al vlug weer aan de kant. Toen heeft Mekking het gekocht en Van de Born hoorde daar ook bij. Het werd echter Bakkerij  Mekking. (Het is moeilijk om u op dit gedeelte van onze wandeling de huisnummers van nu aan te geven. De zaak van Mekking stond ongeveer op plaats waar tot voor kort de hobbyzaak van de firma Wessels was gevestigd.

H. Mekking in gesprek met de winkelier Snoek voor zijn noodwinkel, na WOII.
Deze lag op het pleintje voor autorijschool Leeuwis

Voor het vervolg van de beschrijving spreken we over het gedeelte dat tussen de genoemde hobbyzaak en de Veerweg is gelegen.
Waar nu de verbindingsweg Kerkstraat/Van Riessenstraat is gelegen, lag toen de Veerweg. De reden hiervoor is, dat de bebouwing op deze plaats in de Oorlogswinter grotendeels werd verwoest, zodat er nu van de oorspronkelijke gebouwen niets meer is terug te vinden.) -Daarnaast woonde de weduwe vrouw Van Vliet (1878). Deze verkocht hier hout en turf. Ook Salomo Cohen heeft daar nog gewoond (1884), die daar ook een winkel had. Het was een boter- en kaaswinkeltje. Nu (1940) is dat Van de Born de sigarenwinkel. (De familie Cohen was één van de drie joodse families in het dorp. We zullen deze S. Cohen later terug vinden op de hoek Achterdorpsstraat/Kerkstraat, waar zij een nieuwe winkel openden.

Dorpsstraat in westelijke richting. Links het “Hotel Verwaaijen”. Daarvoor de winkel van de weduwe vrouw Van Vliet (1878). Deze verkocht hier hout en turf. Dan volgde de bakkerij Mekking en het iets terug gebouwde lage pandje van Salomon Cohen (1884), die daar een boter- en kaaswinkeltje had . Voor WOII had Van de Born er een sigarenwinkel.

We  zijn nu gekomen aan het laatste huis van dit gedeelte. En wel de woning die op de hoek Dorpsstraat/Veerweg was gelegen. Onze gids schrijft:
-Dan komt een grote boel met stalhouderij en rijtuigen en een boerderij (1882). Hier woonde Gerrit Jansen. Later is zijn zoon Otto Jansen , die de stalhouderij voortzette, er gaan wonen. Hij was getrouwd met een zuster van mijn vader, nu tante Diekemeu(?).

De Dorpsstraat, gezien in oostelijke richting, met aan de rechterkant “Hotel Verwaaijen” met balkon.
Achter het hekje het smalle terras van het hotel.
De wachtkamer van de Ooster Stoomtram Maatschappij was in het hotel ondergebracht.

Zij hadden een zoon en twee dochters. Het huis stond op de hoek Dorpsstraat/Veerweg en met vier treden naar beneden kwam je binnen. Als je in het huis zat, kon je net op de straat zien. Dit pand met het pand er achter lag langs de Veerweg tante, werd de zaak verkocht aan Jan Verwaayen. Hij heeft het in1878, geheel laten afbreken en er een groot pand van twee verdiepingen voor gezet. Het achtergelegen pand langs de Veerweg werd stalling voorrijtuigen. Nu (1940) woont daar juffrouw Snoek. In die tijd kwam er ook een vergunning in en de Herensociëteit kwam daar boven. Later is het overgegaan aan de heer Van Kooten, die de stalhouderij van de hand deed.

Kruispunt Dorpsstraat/Kerkstraat/ Veerweg in 1945. Rechts het op de oosthoek met de Kerkstraat gelegen pand.
De fotograaf staat met zijn rug naar de puinhopen van “Hotel Verwaaijen”.

Annonce uit het Nieuws van de dag van 21 september 1898

(Maar de naam van Verwaayen bleef bestaan. Het voor die tijd moderne hotel heeft steeds de naam “Hotel Verwaayen” behouden. Na de komst van de Ooster-Stoomtram werd de achtergelegen stalling gebruikt voor het vrachtgoed van deze maatschappij. Het smalle terras lag tussen het hotel en de hekjes langs de Dorpsstraat.

Het kruispunt Kerkstraat/ Dorpsstraat/ Veerweg. Rechts met de achterliggende stalling “Hotel Verwaaijen”

De situatie op de vorige afbeelding rechtsonder wordt hier weergegeven. Links de staldeuren van de oude achttiende-eeuwse herberg waarin in deze tijd, voor 1900, een kruidenierswinkel was gevestigd. Geheel links de derde waterpomp met lantaarn.
Rechts herberg “De Rijnvaart” van de kastelein/scheepsbevrachter W.A. Potman, (Bij Beekhuizen Panman genoemd).
In later jaren de stalhouderij Jan van Ee.

Zicht vanaf de zuidoever van de Rijn bij het veer. Op de linker helft, op de achtergrond, de achterzijden van de panden ter hoogte van het kruispunt Dorpsstraat Veerweg.

Na de oorlog is op deze plaats een winkel voor Albert Heijn gekomen. Nu kunt u daar de dependance van de firma  Hoefsloot vinden. Tot zover deze beschrijving van de zuidzijde van de Dorpsstraat, gelegen tussen de Leeuwenstraat en de Veerweg. Dit dan ook weer aan de hand van onze heer H.H. van Roest. De wandeling langs dit gedeelte van de Dorpsstraat, zoals deze zich na 1850 ontwikkelde, liet ons zien dat statige huizen afgewisseld werden door woningen van o.a. ambachtslieden, winkeliers, stalhouders en boeren. Daar tussen woonde de burgemeester, die zo nu en dan de dorpsjeugd liet meegenieten van zijn “lunchpakket”. Een sfeer van rust en harmonie en voor alles een maatschappij die overzichtelijk was.

Tot slot enige aandacht voor het Rijnzwembad dat vanaf 1929 ten oosten van de veerweg en de veerpont in de Rijn lag.

De opening van het Renkums Rijnbad in 1929. Op de foto tweede van links staat de door Van Gelder Papierfabrieken afgevaardigde fabrieksbaas van de aan de haven gelegen fabriek II, Geurt Bosveld.

Het meest westelijke van de drie bassins, “het diepe”.

Zicht op het Rijnzwembad vanaf de zuidoever van de Rijn.

Bekijk de hele serie…

Uit de serie – Een wandeling over de Dorpsstraat van Renkum

door Pieter van der Kuil

Ditmaal nemen we de noordzijde van deze straat beginnend op de hoek van de Dorpsstraat/Leeuwenstraat en gaan in oostelijke richting. Evenals de vorige keren worden de huisnummers tussen haakjes vermeld. Ook zullen hier en daar wat aanvullingen worden gegeven, zodat het ook voor jongere dorpsgenoten duidelijk is waar we ons bevinden. Bij ons startpunt stond het huis van de erven Hulshuizen-1864-. Volgens Van Roest was Hulshuizen boer, bakker, en kruidenier. Meer gegevens vermeldt hij niet, daarom een kleine aanvulling. Het winkelhuis (131) stond aan de Dorpsstraat, terwijl de boerderij (129) aan de Leeuwenstraat was gelegen. Het geheel sloot aan de achterzijde aan op de Achterdorpsstraat. Bij de woning stond in het kleine zijtuintje aan de Leeuwenstraat tot aan de winter van 1944/45 een stenen leeuwtje. Aan dit leeuwtje heeft deze straat waarschijnlijk haar naam te danken. Dit leeuwtje had een bewogen geschiedenis achter de rug. Volgens de overlevering was het afkomstig uit Buren en zou in het verleden door ene Scheffer mee naar Renkum zijn genomen. De familie Scheffer woonde, zoals we in het vorige deel konden lezen, aan de overzijde van de Dorpsstraat. Hier moet het na hun komst naar Renkum geruime tijd in de tuin hebben gestaan. Om mij niet bekende reden is het later in de tuin van de fam. Hulshuizen terecht gekomen. In de Oorlogswinter van 1944/45 is het beeldje nogal beschadigd en na de sloop van het huis in de garage van de familie Hulshuizen in de staat waarin het verkeerde opgeslagen.
Een aanbod van deze familie het te laten kopen door de Gemeente Renkum of de Stichting voor Heemkunde is niet gerealiseerd. Op zekere dag kreeg de “Stichting Oud Buren” er lucht van dat dit leeuwtje uit Buren afkomstig zou zijn. Al snel werd duidelijk dat de verhalen over dit leeuwtje op waarheid berusten.

Hoek Dorpsstraat / Leeuwenstraat. Links, aan het begin van de Leeuwenstraat, is nog net het Leeuwtje zichtbaar.

Het wapen dat op het  beeldje voorkomt is dat van Amalia van Solms. Met het leeuwtje dat het wapen van Prins Frederik Hendrik (de echtgenoot van Amalia) droeg, stonden deze beide aan weerszijden van de toegangsbrug van het kasteel Buren. Tot het jaar 1807, waarin het kasteel Buren gesloopt werd, heeft het “Renkumse leeuwtje” daar gestaan. Het Stadhouderlijk gezin van Frederik Hendrik verbleef vaak in Buren. Het leeuwtje met het wapen van de stadhouder heeft sinds 1899 een centrale plaats gekregen op het oude monument in het plantsoen in Buren. Helaas is nu dit leeuwtje spoorloos verdwenen. Het is daarom begrijpelijk dat de stichting “Oud Buren” heel gelukkig is met de verkrijging van het leeuwtje dat sinds ca 1860 op d e hoek van de Leeuwenstraat heeft gestaan. De familie Hulshuizen heeft het in bruikleen afgestaan. Door Adriaan van Rossem uit Amsterdam, een verdienstelijk restaurator.
Die ook bij de restauratie van de Sint Jan in Den Bosch zijn sporen verdiend had, is het hersteld.
Hoe zou echter dit leeuwtje in Renkum zijn beland? Welnu, Jacob Scheffer, geboren rond 1840, was tuinbaas op het terrein van het voormalige kasteel Buren en via hem is het wellicht in Renkum terecht gekomen. Het is jammer dat het beeldje, waar de Leeuwenstraat haar naam aan heeft te danken, niet meer in ons dorp te bewonderen is. Aan de andere kant is het toch ook prettig dat het op zijn plaats van oorsprong is teruggekeerd.

Het pand van Hulshuizen vanuit het ooster bekeken. Rechts, nog net zichtbaar, de westhoek van het erf van Van Roest.

We vervolgen onze wandeling met de woning naast die van Hulshuizen. Hier stond de smederij met woning van mr. smid, de heer H. H. van Roest. Aan de smederij was ook een winkel verbonden waar ijzerwaren te verkrijgen waren. Reeds in 1796 stond deze woning er al en was in het bezit van mijn grootvader, Bartholdus van Roest. De smederij werd i n 1865 verplaatst naar de Achterdorpsstraat.
Bij het volgende huis in de Dorpsstraat van Jan Scheffer was nog een smederij. Deze smederij huurde hij van mijn vader Bartoldus van Roest en later van mij. In 1881 ben ik op die plaats zelf een smederij begonnen en daar gaan wonen. Daarna woonde er de weduwe Van Wagen, die een melkhuis had. Ds. De Leeuw heeft ook nog in dit pand gewoond. Het huis was toen eigendom van de heer Van Wagen, een gewezen beurtschipper die een boot in de Rijn bezat. Hij heeft het toen verkocht aan de broer en zusters Molenkamp. Het is een winkel die vele oude Renkumers zich nog goed kunnen herinneren. Het was een kostelijke winkel waar alles wat met naaien te maken had te koop was. Knoopjes, garen, band, strikjes, lint en naalden.

Links de uitgever/ boekwinkel/ drogisterij Manasse daarachter de winkel in manufacturen van de dames Klein Molenkamp.
De kastanje op het erf van Van Riessen reikt over de Dorpsstraat vrijwel tot aan de gevel van Manasse.

Als kind was ik altijd enorm geboeid door al die laden met knopen, groot en klein. Ze waren er allemaal in vele kleuren.
Daarna komt er een woning waar onze gids geen gegevens van vermeld. Het volgende pand is een koperslagerij.
Het was in 1861 een groot huis. Toen bewoond door mevr. Van Leeuwen. De heer Haak vestigde later hier een koperslagerij. Een zekere Potman was de volgende bewoner.
In 1940 woonde er Bernardus Wessels die er een galanteriewinkel dreef en tevens koperslager en loodgieter was. (no. 99 en no. 97)

Achtereenvolgens de winkels van Manasse, Klein Molenkamp en van de koperslager Haak later Potman.

Het prominent aanwezige pand van Uitgeverij/ boekhandel/ drogisterij Manasse met daarvoor de winkel in manufacturen van de dames Klein Molenkamp.

Op de voorgrond achter het hekje de winkel van de koperslager Bernardus Wessels, naar wie het naar links lopende steegje was genoemd. Daarvoor de winkel van de firma H. Klein Molenkamp. Daar was, gezien het uithangbord tevens een depot gevestigd van de firma Winkel &Co uit Apeldoorn. Daarachter de winkel van E. A. Manasse, de “Renkumsche Boekhandel”.

Langs het hiervoor beschreven pand met de daarachter gelegen werkplaats liep een steegje dat van de Dorpsstraat naar de Achterdorpsstraat liep . Dit steegje noemde men ”t Potmansteegje”, naar de vroegere bewoner van dit pad. Later werd het steegje omgedoopt in het “steegje van Wessels”, genoemd naar de toenmalige bewoner van het pand. Per testament werd door de heer Van Riessen, de eigenaar van het pand, vastgelegd dat dit steegje nooit mocht worden afgesloten. Nu zoeken de parkeerders van het parkeerterrein aan de Achter dorpsstraat zich een weg naar de Supermarkt van Albert Heijn. Buiten de openingstijden van deze winkel is het steegje afgesloten. Iets dat zeker niet de bedoeling van Van Riessen is geweest. De heer Van Riessen is raadslid van de gemeenteraad van Renkum geweest.

Op de plaats waar nu de supermarkt van Albert Heijn staat stonden enkele woningen, die allen voor deze nieuwbouw plaats hebben moeten maken. In 1940 woonde op deze plek de heer Koster, die een bakkerij met een winkel had. Daarvoor had de heer Kanselaar in dit pand een kleermakerij met een goede manufacturenzaak. Boven deze winkel woonde de eerste hoofdonderwijzer van de Openbare School, de heer De Roos. In 1862 had ene Ter Hoeve, schilder van beroep, hier zijn woning en in 1876 woonde er mevr. Gerritsen met haar zuster. Dan kwam het huis van de heer Beukelaar. (1876). En daarnaast woonde in 1860 mevr. Zaader, waarbij onze gemeentesecretaris de heer George in de kost was. Hij is daarna naar Oosterbeek vertrokken. In 1864 heeft hier nog gewoond ds. Romijn en in 1874 mevr. Van Brugge.
In 1862 had ene Ter Hoeve, schilder van beroep, hier zijn woning en in 1876 woonde er mevr. Gerritsen met haar zuster.
Opmerkelijk is dat Van Roest hier niet de woning van de Renkumse kunstschilder H.A. van Ingen noemt. Hij woonde in het zelfde pand als van de fam. Koster. (zie ook Schoutambt en Heerlijkheid no. 4, december 1992)

Rechts het huis van Hendrikus van Ingen, met de twee smalle optreden, achter de eerste twee zonneschermen voor de
etalage van de bakkerij Koster. Van Ingen woonde op de oosthoek van het steegje van Wessels. Met de gesloten luiken
het huis van de familie Hulshuizen. Geheel vooraan de winkel van de dames Van der Helm.
Tweede huis van links de woning van de smid Van Roest.

Links de winkel van de firma H. Klein Molenkamp. Daar was, gezien het uithangbord tevens een depot gevestigd van de firma Winkel &Co uit Apeldoorn. Rechts daarvan de koperslager Bernardus Wessels, naar wie het naar links lopende steegje (achter de lantaarn) was genoemd.

Nabij zijn huis staat Van Ingen met twee kinderen aan de hand, links.

Hendrikus A. van Ingen in zijn atelier aan de Dorpsstraat te Renkum.

De woning van Beukelaar is het latere pand van de fam. Hulshuizen. Het was een eenvoudig herenhuis dat omgebouwd werd tot winkel. Eerst was het een galanteriewinkel en daarna een loodgietersbedrijf en vervolgens een kapperszaak.

We komen nu bij een zeer oud pand dat uit de 18e eeuw dateerde. Het was de voormalige herberg “Het Molentje”. De kastelein was Willem van Deelen. Bij de herberg was ook een boerderij gevestigd. Tot omstreeks 1870 heeft het als zodanig dienst gedaan. Het heeft in het dorpsleven een belangrijke functie vervuld. Men kwam er de post halen en tot 1812 hebben er vergaderingen, verkopingen en verpachtingen plaats gevonden. De dorpelingen pakten er hun borreltje. In 1870 floreerde de herberg niet meer en had als zodanig afgedaan. Een ingrijpende verbouwing resulteerde in een winkel met woonhuis met daarnaast nog weer een piepklein behuizinkje.

De voormalige herberg “Het Molentje” van Willem van Deelen, na verbouwing tot winkel, de kruidenierswinkel van Van der Helm. Rechts een deel van de dames- kostschool.

Het achterste gedeelte bleef in de oude staat van boerderij met vanaf de Achterdorpsstraat een inrit die naar de grote deuren van de deel voerde. Deze deel had een vloer van leem, waarop men in vroegere jaren het graan dorste. Er was ook nog een paardenstal en een geut voor de koeien. Na de verbouwing betrok bakker Van Elst met zijn gezin dat zes kinderen telde de woning. Van Elst is vroeg gestorven en zijn weduwe begon later op deze plaats een kruidenierswinkel. Zij hertrouwde met ene Van de Helm, die oorspronkelijk metselaar was. Na zijn huwelijk stapte hij helemaal over in het kruidenier vak.

De dochters Jaantje en Daatje van de Helm in hun kruidenierswinkel.

Moeder Van de Helm runde met twee dochters de winkel en vader trok er met paard en wagen op uit om in de verre omgeving d e klanten te bedienen. De dochters hebben deze winkel nog lang in stand gehouden. Bij het zien van de plaatjes van het oude dorp komt bij velen een zekere weemoed op, als ze weer denken aan de punttuutjes met snoep van de dames Van de Helm. De dames werden ouder en verkochten uiteindelijk de zaak aan een jongere middenstander. Deze heeft op die plek nog enige jaren het bedrijf voortgezet, maar vestigde zich later elders in de gemeente.

Het Renkums Fanfarecorps passseert, in 1913, rechts de voormalige kostschool voor jonge dames met daarvoor de kruidenierswinkel van Van der Helm.

Het oude pand kwam in handen van de gemeente en moest rond 1964 plaats maken voor een verbindingsweg Dorpsstraat/ Achterdorpsstraat. Deze straat werd genoemd naar de amateur- historicus van Renkum Wes Beekhuizen. Hoe snel de veranderingen gaan blijkt uit het feit dat ook deze weg al weer is verdwenen om plaats te maken voor de A.H.-Supermarkt. Om geen verwarring in de straatnaamgeving te brengen het volgende. De naam van de dorpshistoricus verdween hier om weer te verschijnen bij de Europalaan, waar een nieuwe weg zo genoemd werd.

We sluiten hiermee de terugblik  af op een van de oudste panden in de Dorpsstraat. Het was posthuis, herberg, bakkerij en kruidenierswinkel en heeft helaas nu plaats moeten maken voor een supermarkt. ( In 1965 werd het door de gemeente Renkum aangekocht en gesloopt, evenals de westelijk ervan gelegen panden waar ooit Van Ingen de kunstschilder en de bakker Kosters woonden en het oostelijk ervan gelegen pand van de voormalige kostschool-red.)
Het zal duidelijk zijn dat de beschrijving van Van Roest hier en daar door mij met wat toevoegingen aangevuld wordt. Dit om de opsomming van de schrijver aan te vullen en wat meer kleur te geven.

De tweede woning aan de linkerkant is de voormalige herberg “Het Molentje”. Later was dit het kruidenierswinkeltje van de gezusters Van de Helm. Daarna volgt de dames-kostschool en het pand van de heer Hurkmans dat nog net te zien is.

Ansichtskaart uit 1898 van de kostschool van eerst de dames Ploem en daarna mej. L.T. Meindersma. Links de kruidenierswinkel van Van der Helm.

Na Van de Helm komt het huis van Beekhuizen en dat van Corton, die een scheerwinkel had. (1940) In 1862 was het pand van de heer Ploem en werd het bewoond door de heer Muntendam. Hij bewoonde het hele huis. In 1870 woonde bakker Geerkema hier. (Het is niet duidelijk of hij hier ook zijn beroep uitoefende)  In 1876 gaat het huis over in het bezit van de heer Van de Goot, die zeer rijk was. Hij woonde daar met zijn zusters. En daarna had mej. Meindersma er een dameskostschool.

Twee annonces in de Telegraaf van de achtereenvolgende directrices van de dames- kostschool Renkum

Uiteindelijk wordt het verkocht aan Beekhuizen en Corton. (no. 85 en no. 79). (De familie Beekhuizen bewoonde vanaf 1912 het linker deel van de voormalige kostschool en de familie Corton het rechter deel. Zie hieronder- red.)
Hierna komt het pand van Hurkmans (1940). In 1862 was het van de heer Van Voorst, die er een kruidenierswinkel dreef. Zelf woonde hij op Rijnzicht naast de school.
Nadien in 1865 woonde hier mevr. Verwaayen. Zij had twee zoons en twee dochters en was katholiek. Het volgende pand werd in 1850 bewoond door de heer Van Ingen.
Het werd later een grote timmerzaak. Er boven was de Herensociëteit. De eigenaar van de timmerwinkel had in 1866 zes zoons en een dochter, die later met A. Hulstein trouwde. Vervolgens is het verkocht aan Jan Verwaayen, die er een societeit en stalhouderij op nahield. Bij dit pand was een flink  stuk tuin die ook achter het vorige genoemde pand liep. Rond 1872werd het verkocht aan de heer Rensing die timmerman was. De opvolgende eigenaar was de heer Scholte. Hij maakte in 1878 een slagerij van. Nu in 1940 is het van de heer Van Vooren eveneens een slager.

De hiervoor genoemde dameskostschool was in die jaren blijkbaar goed bezet. Boven de woning van de fam. Hurkmans had men een overdekte loopbrug, die beide panden met elkaar verbond, zodat men ook de bovenverdieping van dit pand kon gebruiken. In 1912 is de kostschool verplaatst naar Heelsum. (“ `t Huis Heelsum”, gelegen Aan de Beek. In een hier afgebeelde annonce van 24-06-1899 werd reeds in dat jaar de kostschool verhuisd-red.) De nieuwe eigenaren lieten het pand toen verbouwen tot twee afzonderlijke panden.
In 1913 betrok de familie Beekhuizen het linker gedeelte en had daar een meubelmakerij en een galanteriewinkel. (no. 85). Nu is het een zaak in sportartikelen. Het rechter gedeelte werd door de fam. Corton betrokken. Aan de Dorpsstraat was de kapsalon van Corton. De langs de woning gelegen diepe steeg voerde naar het café ”D e Groene Jager “. Dit café was van de zelfde eigenaar als de kapsalon. (no.83) .

Rechts de slijterij en winkel in koloniale waren van Hurkmans met daarachter, het rechterdeel van de voormalige kostschool, de “Salon de Coiffure”van W.A. Corton met daarachter via een steegje café “De Groene Jager”.
Daarvoor de slagerij van Scholten, de schoenwinkel van (uithangbord) Potman en de ijzerhandel van Geurtsen..

Sinds kort is daar nu een Pool-Centrum. Het pand van Hurkmans had in het benedenhuis een slijterij en een winkel in koloniale waren. Het pand lag met de naastgelegen slagerij op de plaats waar u nu kapsalon Corton (no. 79) en de Beijerstraat kunt vinden.
Na het vertrek van de dameskostschool werd de loopbrug gesloopt. (Toen in 1899 de kostschool werd overgebracht naar het Aan de Beek gelegen “Huis Heelsum” werd de loopbrug tussen de kostschool en de daarnaast als dependance betrokken woning afgebroken- red.).

Annonce de Telegraaf 24-06-1899

De bovenverdieping werd tot woning verbouwd. Nog vele jaren hebben daar de drie zusters Bekkering gewoond.
In de winter van 1944/45 zijn deze twee panden volledig verwoest en weer opgebouwd in de jaren daarna. Nu (no. 79) en (no. 77) slagerij v.d. Bovenkamp.
In 1862 woonde in het volgende pand slager Scholten en daarnaast mevr. V.d. Broek die zeer rijk was. Zij had twee zoons en een dochter. De dochter had een muilezel waar ze vaak mee ging toeren. Later kreeg ze een paard. In 1872 zijn ze naar Transvaal gegaan om goud te zoeken.
Het pand is later achtereenvolgens aangekocht door Arnold Timmer, H. Geurtsen, een timmerman, en in 1882 door Schouten. Hij maakte er een ijzerwinkel van, maar dit was niet van lange duur. Later woonde Geurtsen in dit pand  met daarnaast Potman  met een schoenwinkel. (no.75 en no.73).

Het volgende pand werd in 1876 bewoond door de heer L. v.d. Broek die rentenierde en ook in effecten handelde. Hij had een dochter. Nadien kwam Piet Dixon, de brievenbesteller te wonen tot het jaar 1920. Jan Peters vestigde er zich toen met een spekslagerij. Nu in 1940 woont Wientjes, die ook slager is, in dit pand. (no.69)

Geheel rechts de spekslagerij van Peters.

Daarna het huis van de heer Beukeren. In 1866 was dit een voorname schoenmakerij.

Aan de linkerkant, tussen het gebogen hekwerk, de Kostschool. Daarachter de schoenmakerij van Van Beukeren.
Achter de lindebomen staat het boerenhuis van de fam. Schut.

Hij werkte er met drie zoons. Ze hadden een winkel met de beste schoenen. Ook maakten ze van die lange kaplaarzen met plooien voor koetsiers en palfreniers. De laarzen hadden van die mooie wimpels. Zelfs voor deftige lieden die er paarden op na hielden uit Den Haag vervaardigden ze deze laarzen. (no.69) We vervolgen met het huis van de vrachtrijder Schut. Hij reed op Wageningen. In 1884 kocht hij het huis dat voordien een heel oude boerderij was geweest. In de voorkamer had schoenmaker Van Brakel zijn werkplaats. In 1890 kocht Van Dolderen het pand en in 1916 woonde er C. Viets, die een smederij had. In 1940 had de firma  Pauk er een grote bazaar. Op deze plaats vinden we nu de drogisterij het Kruidvat. Het volgende huis werd in 1864 bewoond door de heer Van Gijn, die steenovenbaas was bij  De Haas. Bart Kerseboom, die bij Schenk de jood schilder was, woonde er in 1897.
Hij was ook barbier en haarsnijder. W. van Roekel kocht het pand in 1911. Hij had daar een Bierhuis en vergunning.

(Hier vergist Van Roest zich. Beekhuizen meldt over dit pand: “ Wij woonden van 1908 tot 1912 naast de familie Schut, …onze linkerburen. In dit pand was het café van Willem van Roekel gevestigd geweest. De gelagkamer werd deels als winkel, deels als werkplaats ingericht zodat Renkum vanaf 1908 het eerste meubelmagazijn rijk was.” Van Roekel woonde er kennelijk voor de familie Beekhuizen-red.) Nu in 1940 is het een herberg van de heer Postdijk. (no. 67 firma De Windt).

(Aan de hand van enige afbeeldingen willen we de situatie ter plekke nader toelichten-red.)

Links het pand van schoenmaker Van Beukeren met daarachter het pand van Schut bij de twee lindebomen.
Het pand van de vrachtrijder/keuterboer Schut lag pal tegenover de postschuur van Te Water.

Hier hebben we, links, zicht op de slagerij Sternfeld, de manufacturenwinkel van Bergerfort en het pand van Anthonie Kroon. Pal voor deze panden lag een halteplaats van de OSM., waarvan hier een tramstel halt maakt.

Geheel rechts de ingang van de Trechtersteeg met daarachter manufacturen Bergerfort, slagerij Sternfeld, het pand waarin tussen 1908 en 1912 de familie Beekhuizen woonde met daarachter het pand van de familie Schut.
Links de zuivelwinkel van Samual Cohen.

Links de winkel van Kroon en rechts “Hotel Verwaaijen”. Op de zijkant van het balkon de aanduiding “Tramhalte”. In het hotel bevond zich de wachtkamer van de OSM. Achter het hotel herberg “De Rijnvaart” van de herbergier/ bevrachter W.A. Potman, in later jaren de stalhouderij Van Ee.

De laatste vijf huizen rechts zijn achtereenvolgens de boerderij van de familie Schut, het pand van de familie Beekhuizen, slagerij Sternfeld, de manufacturen van Bergerfort (voorheen H.F. Reyners) gevolgd door de ingang van de Trechtersteeg en de eveneens manufactuur Anthonie Kroon. Achter het hekje stond de derde dorpspomp van de Dorpsstraat.

Kruising Dorpsstraat/Veerweg/Kerkstraat. Het geeft een beeld van de toestand zoals die na de Oorlogswinter van 1944/45 werd aangetroffen. Het puin is geruimd, maar van herbouw is nog geen sprake. Het is inmiddels al 1950 toen deze foto werd genomen. Aan de overzijde stond eens de winkel van Anthonie Kroon. Rechts de fundamenten van “Hotel Verwaaijen”.

Het zelfde Dorpsplein na de wederopbouw in de jaren `60 van de vorige eeuw.

Het kruispunt Dorpsstraat/ Kerkstraat/ Veerweg met midden-onder de herberg van Potman. Rechts daarvan “Hotel Verwaaijen” met daaronder (aan de noordzijde van de Dorpsstraat) de winkel van A. Kroon in manufacturen.

Bekijk de hele serie…