Oosterbeek – Weverstraat van Hogerheide tot Utrechtseweg

Uit kerkelijke gegevens valt af te leiden dat in de omgeving inderdaad veel wevers hebben gewoond. Het beekwater van de nabije Zuiderbeek gaf daar gelegenheid toe. We hebben het dan over het zuidelijk deel van het Zweiersdal. De naam wordt al in 1755 genoemd, al was toen nog slechts van een zandweg sprake. De beneden-Weverstraat liep in 1832 nog tot de huidige Dam en werd rond 1850 doorgetrokken tot de Utrechtseweg. In 1865 haalt Jacob Cremer herinneringen op uit zijn eerste tocht, met zijn vader, naar de kunstschilder Frederik Hendrik Hendriks, bij wie hij in de leer zou gaan. Deze woonde in het huis Pena Rima, 50 meter noordelijk van de knik in de Weverstraat. Hij verhaalt van een zandweg. Het dorp Oosterbeek bevond zich toen rond de oude Kerk aan de Dorpsweg en verplaatste zich pas rond 1850, via de Weverstraat, naar het noorden, richting de Utrechtseweg.
Met de uitbreiding naar het noorden verplaatsten ook winkeliers hun winkels en ontstond de Weverstraat als winkelstraat.
Vanaf de ingang van het huidige Hogerheide kijken we eerst zuidwaarts richting het pand van brandstofhandelaar H. A. van Lingen. Uiterst links nog net een deel van het pand van horlogier J. Rijks. Daarnaast het pand waar later de kruidenier Johannes Cornelis Brouwer in gevestigd was. Rechts het hek van het perceel behorende tot “Hoogerheide”.

In 1870 laat een beschermheer van het mannenkoor “Kunst Veredelt””, Lucas du Celliee Mulier, ingenieur bij Rijkswaterstaat, het huis op Weverstraat 94 bouwen. In 1884 koopt G. S. Gallaij het van een dochter van Du Celliee Mulier. Deze verkoopt het in 1893 door aan de gezusters Henriette en Jacoba Koning. Vanaf 1905 (tot 1909) huurt de dorpsarts Isaac Brevée het huis en begint er zijn praktijk. Als hij in 1909 de villa “Beekhof” koopt van de schilder Evert Ekker verhuist hij naar zijn nieuwe woning. In 1910 koopt de behanger Jan Bonenberg het pand en oefent vanuit het huis 8 jaar zijn beroep uit. In 1918 wordt het pand gekocht door Cornelis Brouwer die het linker deel verbouwt tot een kruidenierswinkel.

Een tweetal foto’s van de villa “Rozenhove” waarin Gerrit Rijks (1861-1914) zijn beroep van horlogier uitoefende. Zijn vader Harmen Jan Rijks (1831-1914) die lid was van de Renkumse gemeenteraad dreef een winkel aan de Benedendorpsweg.

Het pand van Gerrit Rijks en zijn vrouw Johanna Janssen (1854-1931) werd rond 1870 gebouwd in opdracht van J. G. Mathieu die daarvoor een woning bewoonde gelegen achter de bakkerij van Toon Klaassen nabij de hoek Weverstraat/ Utrechtseweg.

Enige jaren nadien verscheen er in de gevel een klok die de tijd nauwgezet aangaf.

Nabij het huis “Rozenhove” richten we de blik nu noordwaarts.

De Arnhemse architect C. J. Hagenbeek liet rond 1925 de lage bebouwing op de plek van de huidige Weverstraat 74-80 slopen en ontwierp een viertal winkel/ woonhuizen met dat op nummer 74 losstaand van een drieslag op 76-80.
Op onderstaande foto is de situatie voor afbraak links, gedeeltelijk, zichtbaar. De situatie was na het pand op nummer 70 als volgt. Achter de huisjes ten zuiden van nummer 70 lag, vanaf 1857,  de bewaarschool van mej. S.C. Rijks- Ohlen. Zij was een dochter van de briefgaarder Ohlen van het hulppostkantoor bij de Oude Kerk aan de Benedendorpsweg. (Ohlen volgde de eerste briefgaarder van Oosterbeek, G. Hilhorst op.) Na het afscheid van mej. Ohlen als houdster van de bewaarschool was nog enige jaren mej. Thierry als zodanig aangesteld. Na de totstandkoming van de Sophia kleuterschool in het Postpad rond 1875 betrok de bakker Jan Evers het schoolgebouwtje. Om het te bereiken moest men vanaf de straat via een trapje het dal in. Bakker Evers was beroemd om zijn schietbrood, waarbij de inwoners van Oosterbeek zelf het deeg van zelfgekweekt koren kneedden en Evers het voor hen bakte. De laagbouw op de volgende foto betreft het zuidelijk gedeelte van een tweeslag waarin links de kleermaker Salomons, zoon van de oprichter van de Oosterbeeksche Begrafenisonderneming, bedrijf hield. In het rechter deel, zichtbaar op de foto woonde rond 1870 de marskramer S. van Gelderen die met een kinderwagen vol garen en band langs de huizen van Oosterbeek trok.
Na de bouw van de 4 winkels naar ontwerp van Hagenbeek betrok, in 1931 de elektricien Christiaan Tesink het pand op nummer 74. Daarnaast trof men op 76 de smid H. Heidelberg, op 78 de drogisterij van mej. M. Vlas die zich eveneens als apothekers assistente afficheerde en op nummer 80 de parfumerie- en kapperszaak van Wils.

In 1920 passeerde de protestants- christelijke harmonie “De Eenvoud”- in Oosterbeek het “Gravenkoor”genoemd- deze plek. In 1901 opgericht, stond het onder de bezielende leiding van de koster van de Oude Kerk Evert de Graaf, zelf begeesterd cornetspeler. Vooral veel Oosterbeekse middenstanders bliezen hierin hun partij mee.

Op de westzijde van de Weverstraatstraat nabij de Annastraat stonden in de negentiende eeuw een drietal huizen van de oud- molenaar Bogaard die na zijn dood werden afgebroken en vervangen door een dubbel winkelpand. In het zuidelijk deel werd in 1904 de “Goedkope Nieuwe Winkel” van A. Lensink gevestigd.

Het naast de tweeslag gelegen pand werd bewoond door de poelier N.M. Kohler maar had de Annastraat als adres. (z.a.).

In 1853 bouwt Berend Weenink een woonhuis met een gevelbreedte van 8,50 meter. In 1863 vergroot Willem Hooijer het huis aanmerkelijk en brengt de gevelbreedte op 14 meter. Tevens wordt in 1874 een bedrijfsgedeelte noordelijk aangebouwd. In 1901 verkoopt Willem Hooijer het pand aan Harmen Willemszn. Hooijer die nog landbouwer van beroep is maar in 1905 er een gruishandel begint, een periode van kolenhandel ter plekke inluidend. Een naamgenoot, H. Hooijer was daarvoor al gedurende een reeks van jaren gruishandelaar op de Klingelbeekseweg.

Tussen het pand van Hooijer en het pension “Huize Zweiersdal” liep en loopt een pad het Zweiersdal in dat uitkwam bij een tegen de oosthelling van het dal gelegen huis. De afmetingen waren, vergeleken met het lager gelegen tuinman huisje van Bato`s Wijk iets forser en werd in tweeën bewoond. Het lag achter het huidige pand Weverstraat 62 dat in 1951 werd gebouwd nadat het huisje op de helling in WOII verwoest was. Rond 1879 woonde er, korte tijd, de fotograaf B. Bruining die zich afficheerde als “photograaf van Z.K.H. Prins Frederik der Nederlanden”. Nadien woonde er J. W. Karssen die onderwijzer was aan de Openbare Lagere School I aan de Beneden- Weverstraat.

In een pand dat in eigendom was gekomen van Anthoon Theodoor Bosman begon deze in 1905  het pension “Huize Zweiersdal”. Een pension met  zeer veel kamers en een grote tuin in het Zweiersdal.
Een annonce in de gids van Oosterbeek van rond 1935 geeft aan dat hij overweegt het huis te verkopen. Hij blijft er echter tot in 1940 in wonen, zo blijkt uit een adresboek van dat jaar. Na WOII is het pension verkocht en wordt het enige jaren later bewoond door meerdere gezinnen.

Op de plek van het rechterhuis op de foto hiervoor treft men nu een parkeerplaatsje aan. Daarachter het pand van de elektricien J. Beenen, daarvoor wonend op de Keerweeer 1, vervolgens de winkel van bakker Dirk Koning, de schoenenwinkel van Johan Benjamin Meijer en de sigarenwinkel van B. Kraak, van beroep behanger die de tabakswaren eveneens aanprees. Na WOII werd de winkel in tabakswaren overgenomen door de familie Ilmer.

De eerste bewoner van het pand Weverstraat 52, gebouwd in 1850, was de landarbeider Hendrik Stoer die in dienst was van Salomon Pieter Scheltema en voor hem een groot stuk van het Zweiersdal bewerkte.

Een jaar later (1851) wordt deze vervangen door Hermanus Slakhorst. In 1867 komt het in eigendom van Aart de Veer een rentenier uit Arnhem. Deze verkoopt het in 1874 aan de schrijnwerker/kamerbehanger Christoffel Hendrik Teeuwissen die er tot 1901 zijn bedrijf uitoefent. Dan komt het op naam van Gerardus Franciscus Reijtenbagh een kamerbehanger die voordien aan de Nassaulaan 13 woonde. Na zijn overlijden in 1920 koopt de op nummer 50 wonende bakker Jacob Cornelis Koning  het pand met erf. Het blijft tot 1945 in handen van de familie Koning waarna Peter Lourens Wolzak die op Emmastraat 50 woonde eigenaar wordt. Na hem worden eigenaar Gerrit Wolzak Gzn., uitgever en makelaar te Oosterbeek, en in 1950 de firma H. van den Berg en Zn., verhuizers. In 1970 koopt Johannes Veltman, “maître d`hotel” te Apeldoorn het die het in 1976 verkoopt aan P.J.M. van der Kuil.

Opvallend op bovenstaande foto de tweede rij van huizen gelegen in het Zweiersdal achter de huizen aan de Weverstraat. In één van de huisjes op het midden van de foto was de bewaarschool van juf S. C. Rijks-Ohlen, voorganger van de Sophia kleuterschool aan het Postpad, ondergebracht. Zoals we zagen werd daar later de bakkerij van Jan Evers in ondergebracht.

Aan de dalzijde op de plek van het parkeerplaatsje  naast nummer 44 (onderstaande foto tweede huis rechts) stond het pand van de koperslager en loodgieter Anthonie Cornelis Weggelaar.

Tegen het pand Weverstraat 44 stond de eerste jaren van de twintigste eeuw nog één van de vele dorpspompen in Oosterbeek., waar men voor 10 cent in de week water kon halen.

Op het huidige nummer 24 zat ooit de bakkerij van W. J. Hasselbach, de opvolger van W. F. Menkman die voor hem in het pand zijn bakkerij had.

We naderen het Smidspad en de afslag van het pad Weltevreden en kijken zuidwaarts.

Op bovenstaande foto  zien we achter het witte pandje een huis aan de Weverstraat staan waarin de schoenmaker A. Verbrugge zijn winkel dreef.
Hij vestigde zich al in 1881 op dit adres (Zweiersdal B 255) op de plek waar nu “de Blommerie” gevestigd is. Via een pad langs het huis bereikte men het dal achter zijn woning waar de de werkplaats zich bevond. Hij had zijn winkel hier tot 1898 toen hij verhuisde naar de Kerkhofweg. Vanaf 1907 woont hij enige jaren op de Jagerskamp.