Deze kerkelijke begraafplaats is gelegen schuin tegenover de kerk van OLV van Lourdesparochie.
Het verdwenen landgoed Kalimaro
Pieter van der Kuil
Proefvelden Wageningen
In het begin van de 20e eeuw lag ten oosten van de Bennekomseweg in Heelsum het landgoed met villa ‘Kalimaro’. Het landgoed en de villa zijn verdwenen. We weten er weinig over. Er zijn geen afbeeldingen van bekend.
Het terrein van het landgoed is nu bekend als het Wilhelminapark: de sportvelden en bebouwing bij hotel Klein Zwitserland. Op de topografische kaart van Heelsum uit 1912 staat het landgoed Kalimaro nog vermeld. Maar we moeten in twijfel trekken of dat dan de actuele situatie nog wel is.
Uit verslagen van de Landbouw Hogeschool Wageningen weten we dat grond van het landgoed beschikbaar werd gesteld als proefveld. Door de Landbouw Hogeschool in Wageningen werden rond de vorige eeuwwisseling proefvelden aangelegd om het gebruik van kunstmest te testen. Dit in samenwerking met de Geldersch-Overijsselsche Maatschappij van Landbouw.
Kunstmest uitproberen
De kunstmest werd op de verschillende gronden in Gelderland in verschillende samenstellingen uitgeprobeerd. In 1903 werd op de arme zandgrond van het proefveld Kalimaro gele lupinen gezaaid. Hierna kon de samenstelling van de bemesting bepaald worden (stikstof, kali, kalk, fosforzuur). De verslagen van de testen moesten elk jaar voor 1 december naar het Departement van Waterstaat, Handel en Nijverheid in Den Haag gezonden worden. Gebeurde dit niet, dan kwam men niet meer in aanmerking voor de jaarlijkse subsidie van f 400,– (1905).
Inbraak Villa Kalimaro
In 1904 is op dit proefveld rogge gezaaid en volgens het verslag van het betreffende jaar in het Nederlandsch Landbouw Weekblad van 10 juni 1905 was de oogst goed. We nemen aan dat het landgoed tot 1905 heeft bestaan. Volgens de Renkumsche Courant van 7 oktober 1905 werd het landgoed verkocht aan een bouwmaatschappij die er meteen het villapark Wilhelmina stichtte met als middelpunt hotel-pension Klein Zwitserland (1906). Daarmee zal een einde gekomen zijn aan het landgoed en de proefvelden. Er werd namelijk al snel een stratenplan aangelegd. Dat er ook een villa op het landgoed stond maken we op uit de Renkumsche Courant van 30 oktober 1903. Een inbraak in de villa is nieuws voor de plaatselijke courant. Ten tijde van de verkoop aan de bouwmaatschappij waren villa en landgoed Kalimaro eigendom de heer Carl Frederik Frowein, zoon van Wilhelm Emanuel Frowein, directeur van Frowein & Co. CV te Arnhem, handelaars in tabak.
Carl Frederik Frowein
Carl Frederik Frowein (1854-1921) was geboren in Arnhem De heer C.F. Frowein was gemeenteraadslid en had het correspondentschap Renkum-Oosterbeek van de Credietvereniging te Amsterdam anno 1853, gevestigd aan de Utrechtsestraatweg C204.
Hij was in 1905 bestuurslid van o.a. de VVV-Oosterbeek en tal van andere verenigingen. Ondermeer was hij voorzitter van de Geldersch-Overijsselsche Maatschappij van Landbouw afd. Renkum-Doorwerth en deed hij veel voor het dorp Heelsum.
In 1916 was hij lid van de Commissie slachtoffers Watersnoodramp. Door een storm op de Noordzee waren de dijken gebroken in Noord- en Zuid Holland, Noord- Brabant en rond de Zuiderzee. Om de mensen te helpen die door de watersnoodramp getroffen waren, werden in heel Nederland commissies in het leven geroepen om de slachtoffers te helpen.
Huwelijk Frowein met Ans Wolterbeek
C.F. Frowein trouwde op 2 juni 1892 in de gemeente Renkum met Petronella Anna Henrietta Maria Wolterbeek (1868-1946). Haar vader Dirk Jacob Wolterbeek was suikerfabrikant in Cheribon (Java) op de plantage Kalimaro. Zij was daar geboren op 5 februari 1868. Het echtpaar woonde eerst in Oosterbeek waar zij een dochter en twee zoons kregen.
Zij bewoonden huize “Vreeberg” op de hoek van de Pietersbergseweg en de Kneppelhoutweg. Na de verhuizing naar Heelsum betrok de familie Beelaerts van Blokland “Vreeberg”.
Haar broer Dirk Jacob Wolterbeek woonde met zijn vrouw Maria Elizabeth Wolterbeek op huize Valkenburg in Oosterbeek. Mevrouw Frowein-Wolterbeek werd in 1903 aangesteld als secretaresse van Pictura Veluvensis. Na de verkoop van landgoed Kalimaro ging het echtpaar Frowein-Wolterbeek wonen aan de Utrechtseweg te Heelsum. Dit huis hadden zij in 1906 gekocht van de heer N.J.F. Kamperdijk. Zij doopten het huis ‘Solbakken’.
Carl Frowein overleed op 2 juni 1921 en werd in Doorwerth begraven. Zijn weduwe verkoopt in 1922 de inboedel van het huis en het huis zelf in 1923. Mevrouw Frowein-Wolterbeek is na de verkoop van het huis ‘Solbakken’vetrokken naar Rheden en woonde in 1943 in Zelhem, waar zij op 12 juni 1946 is overleden.
Uit Schoutambt & Heerlijkheid 2000-3 (Tine Wijnstekers)
Bronnen:
Archief gemeente Renkum
Archief gemeente Arnhem
Archief Landbouwhogeschool Wageningen
Centraal Bureau voor Genealogie
Arnhemse Courant
Missen wij het Koningsbier van Jan Backer?
[vc_row][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”2990″ img_size=”full”][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”2989″ img_size=”ful”][vc_column_text]
Bier of géén bier?
Bierdrinken is leuk, maar sinds mensenheugenis betekent bier drinken ook meteen de schatkist spekken. De overheid vindt altijd wel manieren om accijns te heffen op onze favoriete alcoholische drank, en het is dus ook niet verwonderlijk dat er steeds mensen opduiken die manieren vinden om de accijns te omzeilen. En dat kan natuurlijk met de beste bedoelingen.
Een van deze mensen was de industrieel en burgemeester Jan Backer (1790-1872) uit Oosterbeek. Backer was eigenaar van een suikerfabriek, waar hij stroop en suiker uit bieten en aardappels maakte. Met zo’n vijftig à zestig arbeiders was het voor die tijd een groot bedrijf. Maar er rijpte bij hem een idee, en dat had alles te maken met het overmatig gebruik van jenever in Nederland in die tijd. En zo publiceerde hij in 1839 het boekje “Het Konings-bier voorgesteld als volks-drank ter wering van de jenever-pest.”
Lees meer over het verloren bier bij Dossier Hop van Roel Mulder[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
de Volksdrank ter wering van de jenever-pest
[/vc_column_text][vc_raw_html]JTNDaWZyYW1lJTIwZnJhbWVib3JkZXIlM0QlMjIwJTIyJTIwc2Nyb2xsaW5nJTNEJTIybm8lMjIlMjBzdHlsZSUzRCUyMmJvcmRlciUzQTBweCUyMiUyMHNyYyUzRCUyMmh0dHAlM0ElMkYlMkZib29rcy5nb29nbGUubmwlMkZib29rcyUzRmlkJTNERzRaY0FBQUFjQUFKJTI2bHBnJTNEUEExNSUyNm90cyUzRGZwX09MMjZpa2klMjZkcSUzRGtvbmluZ3NiaWVyJTI1MjBiYWNrZXIlMjZwZyUzRFBQNSUyNm91dHB1dCUzRGVtYmVkJTIyJTIwd2lkdGglM0QxMDAlMjUlMjBoZWlnaHQlM0Q4MDAlM0UlM0MlMkZpZnJhbWUlM0U=[/vc_raw_html][/vc_column][/vc_row]
Ambtenaar A. J. A Oderkerk (Renkum) Burgemeester Dussen
[vc_row][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”2979″ border_color=”grey” img_link_target=”_self” img_size=”full”][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_column_text]
De jongste Burgemeester van Nederland
Met ingang van 16 juni 1946 is tot Burgemeester der gemeente Dussen benoemd de EdelAchtb. heer A. J. A. Oderkerk. De heer Oderkerk is geboren te Arnhem op 25 October 1915 Hij is in het bezit van het einddiploma gymnasium, het diploma gemeente-administratie A en het examen M O Staatsinrichting. Van begin 1936 tot medio 1938 was hij in de journalistiek werkzaam. In dat tijdvak en ook daarna leverde hij aan diverse dagbladen en periodieken bijdragen op letterkundig gebied.
Van medio 1938 tot 5 Juni 1940 was hij in militaire dienst (kaderopleiding); in Mei 1940 nam hij actief deel aan de gevechten op den Grebbeberg.
Sedert 4 october 1940 was hij eerst als volontair en daarna als ambtenaar in vasten dienst op de gemeente-secretarie van Renkum werkzaam. Hij verrichtte daar op alle afdeelingen benevens ten bureele van den gemeente-ontvanger en bij de administratie der gemeentepolitie verantwoordelijken arbeid.
Thans bekleedt hij den rang van commies met de functie van ambtenaar in algemeenen dienst der gemeente Renkum groot 24000 zielen. In deze functie stond hij sedert mei 1945 den burgemeester als particulier secretaris ten dienste. Daarnaast was hij ambtenaar van den burgerlijken stand belast met het voltrekken der huwelijken in de gemeente Renkum.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/1″][vc_column_text]Hij nam zijn aandeel in het illegaal werk, was lid der VBA en later van het strijdend gedeelte der NBS. De gemeente Renkum vertoont in zooverre overeenkomst met de gemeente Dussen dat ook zij behoort tot een der zwaarst getroffen gemeenten van ons land.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/2″][vc_column_text]Burgemeester Oderkerk is in 1960 Burgemeester van de gemeente Etten-Leur geworden. Men zag hem liever niet vertrekken in Dussen, zoals blijkt uit dit artikel uit het Nieuwsblad!
Vrijdagavond heeft burgemeester A.J.A. Oderkerk afscheid genomen van zijn gemeente Dussen. Het is een waardig, warm en af en toe daverend afscheid geworden, waarmede de Dussense gemeenschap – en eigenlijk de gehele streek- dank bracht aan de scheidende burgemeester, die gedurende 14 jaren zijn beste krachten heeft gegeven aan de gemeente Dussen en aan het gehele Land van Heusden en Altena. Want Oderkerk beperkte zijn werkterrein niet tot Dussen alleen. Na zijn komst in 1946 heeft hij de noden, behoeften en de sfeer van het gehele gebied leren kennen, de zorgen ervan op zijn schouders genomen en is daardoor uitgegroeid tot een regionale figuur, die Dussen en met Dussen het gehele Land van Heusden en Altena, node ziet vertrekken. Met gemengde gevoelens is dan ook het afscheid genomen, ook van de zijde van het burgemeestersgezin, dat zo goed wortel geschoten heeft in het Land van Heusden en Altena. Pastoor v.d. Hoven bood namens de bevolking van Dussen als afscheidscadeau de R.K. Encyclopedie aan, daarmede de dank van de inwoners tonende. Ds. Voortman sprak namens de Herv. gemeente. Hij dankte burgemeester Oderkerk voor de goede verstandhouding, die er altijd had bestaan tussen hen en de medewerking, die ondervonden was bij de bouw van de nieuwe kerk.
[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”2981″ border_color=”grey” img_link_target=”_self” img_size=”full”][vc_column_text]In Etten-Leur waren ze ook zeer tevreden met de Burgervader. In 1976 hebben ze een monument voor hem geplaatst.
(later meer over zijn rol in het verzet)[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
We hebben niet veel Rijksmonumenten… meer!
[vc_row][vc_column width=”1/1″][vc_single_image image=”2630″ border_color=”grey” img_link_target=”_self” img_size=”full”][vc_column_text]Helaas. Het vroegere Gemeentehuis in Bato’s Wijk is tijdens de slag om Arnhem geheel verwoest, zoals veel meer schitterende villa’s.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1411743286469{margin-top: -20px !important;}”][vc_column width=”1/1″][vc_column_text]
Over Rijksmonumenten…
We denken in de gemeente Renkum dat we gezegend zijn met veel Rijksmonumenten. Toch is dat zeer relatief. We kunnen bij een analyse gaan wijzen naar de Tweede Wereldoorlog, maar in vergelijking met onze buren lijkt dat niet terecht.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/2″][vc_column_text]De gemeente Renkum heeft bij de laatste telling 50 Rijksmonumenten. Als we kijken naar de indeling zijn de volgende groepen te onderkennen:
| Rijksmonumenten (Gebouwd) | Aantal |
| 01 Openbare gebouwen | 1 |
| 02 Verdedigingswerken | 0 |
| 03 Kerkelijke gebouwen | 4 |
| 04 Objecten in/delen van kerkelijke gebouwen | 0 |
| 05 Gebouwen, woonhuizen | 20 |
| 06 Delen van gebouwen, woonhuizen | 0 |
| 07 Liefdadige instellingen | 0 |
| 08 Agrarische gebouwen | 1 |
| 09 Molens | 1 |
| 10 Weg- en Waterwerken | 0 |
| 11 Horeca-instellingen | 0 |
| 12 Kastelen | 7 |
| 13 Losse objecten, niet eerder genoemd | 16 |
| Totaal | 50 |
[/vc_column_text][vc_column_text]Het is nu te gemakkelijk om als oorzaak Wereldoorlog II aan te wijzen. De gemeente Arnhem en Rheden hebben het ook niet gemakkelijk gehad. Toch hebben deze twee, samen met Rozendaal meer Rijksmonumenten als we het percentage vergelijken met het aantal inwoners. Zo heeft Rheden met 13% van het aantal inwoners liefst 20% van de rijksmonumenten. Bij Arnhem is dat 52% bij 46% van het aantal inwoners en bij Rozendaal 4% van de monumenten bij een zeer klein aantal inwoners. Opvallend dat de gemeenten Renkum en Wageningen met ongeveer 10% van het inwoneraantal toch maar 5% van het aantal monumenten hebben. Nadere analyse is hier nodig.[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_column_text]Kijken we naar de buurgemeenten dan zien we de aantallen.[/vc_column_text][vc_raw_html]JTNDaWZyYW1lJTIwY2xhc3MlM0QlMjJsb2NhbGZvY3VzdmlzdWFsJTIyJTIwc2Nyb2xsaW5nJTNEJTIybm8lMjIlMjBmcmFtZWJvcmRlciUzRCUyMjAlMjIlMjBoZWlnaHQlM0QlMjI1NTAlMjIlMjB3aWR0aCUzRCUyMjEwMCUyNSUyMiUyMHN0eWxlJTNEJTIyd2lkdGglM0ExMDAlMjUlM0JoZWlnaHQlM0E1NTBweCUzQm92ZXJmbG93JTNBaGlkZGVuJTIyJTIwc3JjJTNEJTIyaHR0cCUzQSUyRiUyRmxvY2FsZm9jdXNwbGF5Z3JvdW5kLmFwcHNwb3QuY29tJTJGJTNGcSUzRDE1NDI1N2E3YWU2NzZhJTIyJTNFJTNDJTJGaWZyYW1lJTNF[/vc_raw_html][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/1″][vc_raw_html]JTNDaWZyYW1lJTIwY2xhc3MlM0QlMjJsb2NhbGZvY3VzdmlzdWFsJTIyJTIwc2Nyb2xsaW5nJTNEJTIybm8lMjIlMjBmcmFtZWJvcmRlciUzRCUyMjAlMjIlMjBoZWlnaHQlM0QlMjI1NTAlMjIlMjB3aWR0aCUzRCUyMjEwMCUyNSUyMiUyMHN0eWxlJTNEJTIyd2lkdGglM0ExMDAlMjUlM0JoZWlnaHQlM0E1NTBweCUzQm92ZXJmbG93JTNBaGlkZGVuJTIyJTIwc3JjJTNEJTIyaHR0cCUzQSUyRiUyRmxvY2FsZm9jdXNwbGF5Z3JvdW5kLmFwcHNwb3QuY29tJTJGJTNGcSUzRDE1NDI1N2IwMTg2YWYyJTIyJTNFJTNDJTJGaWZyYW1lJTNF[/vc_raw_html][/vc_column][/vc_row]
Annastraat interactief in beeld
[vc_row][vc_column width=”2/3″][vc_single_image image=”2389″ border_color=”grey” img_link_target=”_blank” img_size=”full” link=”http://straten.heemkunderenkum.nl/straten/oosterbeek/annastraat/”][vc_column_text]Annastraat vanaf de Utrechtseweg[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_button title=”Voorbeeld Annastraat Interactief” target=”_blank” color=”btn-primary” icon=”wpb_binocular” size=”btn-large” href=”http://straten.heemkunderenkum.nl/straten/oosterbeek/annastraat/”][vc_separator color=”grey”][vc_button title=”De Oosterbeekse straten (A-Z)” target=”_blank” color=”btn-success” icon=”wpb_address_book” size=”btn-large” href=”https://heemkunderenkum.nl/index/straten/”][vc_column_text]De Annastraat is genoemd naar Anna Geertrui Sanders (geboren te Amsterdam 1861, overleden te Freiburg 1926), jongste dochter van Theodorus Sanders (z.a.), die vele bezittingen had in Oosterbeek. Omstreeks 1880 werden deze gronden verkaveld, wegen aangelegd en kreeg de Annastraat haar naam. Een typische pensionlaan in Oosterbeek.[/vc_column_text][vc_column_text]In een samenwerking van Pieter van der Kuil (inhoud en afbeeldingen) en Frans Beurskens (visualisatie) ontstaat de komende maanden een hele reeks aan interactieve kaarten van straten en gebouwen in onze gemeente.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/1″][vc_single_image image=”2390″ alignment=”center” border_color=”grey” img_link_target=”_self” img_size=”full”][vc_column_text]Annastraat vanaf de Weverstraat omhoog[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]